Επιφυλλίδες της «Δημοκρατικής»
Του Στέριου Φασουλάκη, Καθηγητή Πανεπιστημίου Αθηνών
Το καρφί και το πέταλο
Όλοι ξέρουν, λίγο πολύ, τι σημαίνει η φράση «μια στο καρφί και μια στο πέταλο», όμως υποθέτω ότι μόνο οι παλαιότεροι θα καταλαβαίνουν πως προήλθε αυτή η φράση, από την εμπειρία τους με πεταλωτές και πεταλωτήρια.
Ας εξηγήσω λοιπόν στους νεότερους ότι τότε που υπήρχαν υποζύγια αντί για αυτοκίνητα, οι ιδιοκτήτες έπρεπε να τα φροντίζουν βάζοντας στις οπλές τους πέταλα για να μπορούν να βαδίζουν άνετα και σταθερά. Αυτή τη δουλειά την έκαναν οι πεταλωτές, ένα επάγγελμα που σχεδόν έχει εκλείψει από χρόνια, λόγω ελλείψεως υποζυγίων. Οι άνθρωποι αυτοί προκειμένου να προσαρμόσουν τα πέταλα σωστά στα πόδια των αλόγων, μουλαριών κλπ. αναγκάζονταν να τα καρφώνουν στις οπλές τους. Όταν λοιπόν χτυπούσαν με το σφυρί το καρφί, αυτό βυθιζόνταν στην οπλή του ζώου και το πέταλο προσαρμοζόταν σταθερά, αν όμως χτυπούσαν με το σφυρί το πέταλο, τότε το καρφί σηκωνόταν, έβγαινε και το πέταλο απελευθερωνόταν. Με τέτοια διαδικασία ο πεταλωτής κατάφερνε να προσαρμόσει ακριβώς το πέταλο στο σημείο που έπρεπε. Χτυπώντας λοιπόν το καρφί, το πέταλο εφάρμοζε στο πόδι, χτυπώντας όμως το πέταλο, γινόταν το αντίθετο, δηλαδή το καρφί σηκωνόταν και το πέταλο έβγαινε από τη θέση του.
Ο λαός παρατήρησε αυτή την αντίθεση κι έφτιαξε την παροιμία «μια στο καρφί και μια στο πέταλο» για να δείξει την ηθική αντινομία που δημιουργείται από τη συμπεριφορά ορισμένων ανθρώπων οι οποίοι, για το ίδιο θέμα, σήμερα λένε το Α πράγμα, παίρνουν την Α θέση ή ενεργούν κατά τον Α τρόπο και αργότερα, όταν τα πράγματα αλλάζουν, τότε λένε άλλα, παίρνουν την αντίθετη θέση και ενεργούν ολωσδιόλου διαφορετικά. Εμετική συμπεριφορά, που βέβαια τους εκθέτει στα μάτια των συνανθρώπων τους (ιδίως στις μικρές κοινωνίες), αλλά ο παχυδερμισμός επιχωριάζει σε τέτοιου είδους «θεομπαίχτες» κι έτσι ποσώς δεν τους ενδιαφέρει τι σκέπτονται οι άλλοι γι’ αυτούς. Βάζουν το κεφάλι κάτω και προχωρούν ανερυθρίαστα ως άθλια τετράποδα κι ας βαδίζουν με τα δύο.
Τώρα το ερώτημα είναι, ποιος βαθύς λόγος τους υπαγορεύει αυτήν την αντίφαση. Λοιπόν, ο αποκλειστικός λόγος είναι το συμφέρον του τώρα. Σήμερα μου συμφέρει το Α, ακολουθώ το Α. Αύριο – για το ίδιο θέμα ή το ίδιο πρόσωπο – μου συμφέρει το Β, τότε ενεργώ κατά το Β. Και αν αργότερα μου χρειασθεί να ξαναγυρίσω στο Α, δεν θα διστάσω να το κάνω, ούτε θα ορρωδήσω αν πάρω και μια Γ θέση, αν αυτό μου υπαγορεύει το προσωπικό συμφέρον. Η αποθέωση του αμοραλισμού. Κι ας παρουσιάζονται οι εν λόγω ως υπερασπιστές της ηθικής και της ευταξίας. Που είσαι, μακαρίτη, να τ’ ακούσεις.
Ας εξηγήσω λοιπόν στους νεότερους ότι τότε που υπήρχαν υποζύγια αντί για αυτοκίνητα, οι ιδιοκτήτες έπρεπε να τα φροντίζουν βάζοντας στις οπλές τους πέταλα για να μπορούν να βαδίζουν άνετα και σταθερά. Αυτή τη δουλειά την έκαναν οι πεταλωτές, ένα επάγγελμα που σχεδόν έχει εκλείψει από χρόνια, λόγω ελλείψεως υποζυγίων. Οι άνθρωποι αυτοί προκειμένου να προσαρμόσουν τα πέταλα σωστά στα πόδια των αλόγων, μουλαριών κλπ. αναγκάζονταν να τα καρφώνουν στις οπλές τους. Όταν λοιπόν χτυπούσαν με το σφυρί το καρφί, αυτό βυθιζόνταν στην οπλή του ζώου και το πέταλο προσαρμοζόταν σταθερά, αν όμως χτυπούσαν με το σφυρί το πέταλο, τότε το καρφί σηκωνόταν, έβγαινε και το πέταλο απελευθερωνόταν. Με τέτοια διαδικασία ο πεταλωτής κατάφερνε να προσαρμόσει ακριβώς το πέταλο στο σημείο που έπρεπε. Χτυπώντας λοιπόν το καρφί, το πέταλο εφάρμοζε στο πόδι, χτυπώντας όμως το πέταλο, γινόταν το αντίθετο, δηλαδή το καρφί σηκωνόταν και το πέταλο έβγαινε από τη θέση του.
Ο λαός παρατήρησε αυτή την αντίθεση κι έφτιαξε την παροιμία «μια στο καρφί και μια στο πέταλο» για να δείξει την ηθική αντινομία που δημιουργείται από τη συμπεριφορά ορισμένων ανθρώπων οι οποίοι, για το ίδιο θέμα, σήμερα λένε το Α πράγμα, παίρνουν την Α θέση ή ενεργούν κατά τον Α τρόπο και αργότερα, όταν τα πράγματα αλλάζουν, τότε λένε άλλα, παίρνουν την αντίθετη θέση και ενεργούν ολωσδιόλου διαφορετικά. Εμετική συμπεριφορά, που βέβαια τους εκθέτει στα μάτια των συνανθρώπων τους (ιδίως στις μικρές κοινωνίες), αλλά ο παχυδερμισμός επιχωριάζει σε τέτοιου είδους «θεομπαίχτες» κι έτσι ποσώς δεν τους ενδιαφέρει τι σκέπτονται οι άλλοι γι’ αυτούς. Βάζουν το κεφάλι κάτω και προχωρούν ανερυθρίαστα ως άθλια τετράποδα κι ας βαδίζουν με τα δύο.
Τώρα το ερώτημα είναι, ποιος βαθύς λόγος τους υπαγορεύει αυτήν την αντίφαση. Λοιπόν, ο αποκλειστικός λόγος είναι το συμφέρον του τώρα. Σήμερα μου συμφέρει το Α, ακολουθώ το Α. Αύριο – για το ίδιο θέμα ή το ίδιο πρόσωπο – μου συμφέρει το Β, τότε ενεργώ κατά το Β. Και αν αργότερα μου χρειασθεί να ξαναγυρίσω στο Α, δεν θα διστάσω να το κάνω, ούτε θα ορρωδήσω αν πάρω και μια Γ θέση, αν αυτό μου υπαγορεύει το προσωπικό συμφέρον. Η αποθέωση του αμοραλισμού. Κι ας παρουσιάζονται οι εν λόγω ως υπερασπιστές της ηθικής και της ευταξίας. Που είσαι, μακαρίτη, να τ’ ακούσεις.
ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ: ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ, 20/6/2007
Διαφήμιση
