Αρχική Απόψεις Aρθρα 100 Χρόνια από την Μικρασιατική Καταστροφή: Φώκαια, γράφει η Τασσώ Γαΐλα

100 Χρόνια από την Μικρασιατική Καταστροφή: Φώκαια, γράφει η Τασσώ Γαΐλα

1611

Στα πλαίσια της παρουσίασης 10 πόλεων της Μικράς Ασίας, Ελληνικών πόλεων που έχασαν τον γηγενή Ελληνικό πληθυσμό τους μετά την Μικρασιατική Καταστροφή του ‘22 και την ανταλλαγή πληθυσμών, σήμερα θα επισκεφτούμε την πόλη Φώκαια, την πόλη της Μικράς Ασίας που υπέστη πρωτοφανή γενοκτονία το 1914 από τους Οθωμανούς Τσέτες, γενοκτονία χωρίς τιμωρία…

Φώκαια αρχαία πόλη της Μικράς Ασίας,  βόρεια της Σμύρνης κοντά στις εκβολές του ποταμού Ερμού, στη μικρή χερσόνησο που χωρίζει τον κόλπο της Σμύρνης από τον κόλπο της Κύμης.

Σήμερα η πόλη Φώκαια (Foca στα τούρκικα) ανήκει στην επαρχία της Σμύρνης.

Ιστορία
100 Χρόνια από την Μικρασιατική Καταστροφή.
Φώκαια: Η πόλη με τα πέτρινα αρχοντικά, η πόλη της μεγάλης σφαγής του 1914
Γράφει η Τασσώ Γαΐλα

Η Φώκαια στην αρχαιότητα

Αιγαίο πέλαγος, Σμύρνη, μία χερσόνησος, ένας κόλπος με έξη νησάκια.
Άγνωστα; Όχι, εφόσον ο ποιητής των ποιητών, ο Όμηρος, τα έκανε… διάσημα γράφοντας τις περιπέτειες του Οδυσσέα στην επιστροφή του στην Ιθάκη.

Εδώ σε αυτά τα νησάκια, σύμφωνα με μία εκδοχή, το μαγικό και παραπλανευτικό τραγούδι των σειρήνων παρά λίγο να του στοιχίσουν την ζωή. Ίσως οι σειρήνες να ήταν η αφορμή που τον 9ο π.Χ. αιώνα επέλεξαν αυτόν τον όρμο οι μετανάστες Φωκαείς για να οικοδομήσουν την Φώκαια…

Σύμφωνα με τον Παυσανία η Φώκαια ιδρύθηκε τον 9ο αιώνα π.Χ από αποίκους από την Φωκίδα, σε έδαφος που τους παραχώρησαν οι κάτοικοι της αιολικής Κύμης που είχαν αποικίσει εκεί πολύ νωρίτερα. Κατόπιν η νέα πατρίδα των Φωκαέων με προστάτιδα την θεά Αθηνά αποτελούσε το βορειότερο μέρος της αιολικής δωδεκάπολης.

Τολμηροί θαλασσοπόροι και ικανοί έμποροι, οι κάτοικοι της επιχείρησαν μακρινά θαλασσινά ταξίδια και σύμφωνα με τον Ηρόδοτο οι Φωκαείς υπήρξαν οι πρώτοι Έλληνες που εξερεύνησαν συστηματικά τις ακτές της Αδριατικής, της Τυρρηνικής και της Ιβηρικής χερσονήσου πραγματοποιώντας πολύ μακρινά ταξίδια με τα καράβια τους τις Πεντικόντορες έναν  εξελιγμένο τύπο αρχαίου πλοίου.

Και απέκτησαν μεγάλο πλούτο ανταγωνιζόμενοι τους Φοίνικες στη δυτική Μεσόγειο, με αποτέλεσμα η πόλη τους να ακμάσει κατά την αρχαϊκή εποχή, και να είναι μια από τις πρώτες ελληνικές πόλεις που έκοψε νομίσματα.
Από τον 7ο π.Χ αι. ξεκίνησαν να ιδρύουν αποικίες από τις οποίες η πιο γνωστή η Μασσαλία, ενώ ιδιαίτερα σημαντικές ήταν, η Αλολία στην Κορσική, το Εμπόριον στην Ιβηρική χερσόνησο, η Ελαία στην κάτω Ιταλία-Καμπανία, και η Λάμψακος στον Ελλήσποντο.


Με την εισβολή το 540 π.Χ. των Περσών, η πόλη σχεδόν ερημώνει εφόσον οι κάτοικοι την εγκατέλειψαν για να αποφύγουν την υποδούλωση.
Τότε ζήτησαν από τους Χίους να τους παραχωρήσουν τις Οινούσσες για εγκατάσταση, οι Χίοι αρνήθηκαν κι αυτοί πήγαν στην αποικία τους Αλολία.
Η Φώκαια θα γνωρίσει από τους εναπομείναντες κατοίκους μία μικρή ανάπτυξη την ελληνιστική περίοδο και θα περάσει οριστικά στην παρακμή μετά την κατάκτηση της από τους Ρωμαίους το 188 π.Χ..
Κατακτήθηκε κι από τον Μέγα Αλέξανδρο, οι κατακτητές της πολλοί, οι αιώνες περνούσαν αλλά… ω του θαύματος οι Φωκαείς, οι Έλληνες κάτοικοι της, κατόρθωναν να επιβιώνουν και να παραμένουν εκεί. Έως ότου…

Γενοκτονία Μικρασιατών (Α΄ περίοδος Ιωνία) – 12 Ιουνίου 1914: Οι σφαγές στην Φώκαια της Μικράς Ασίας

Φώκαια 1914:
Η Φώκαια από τους αρχαίους χρόνους είχε χωριστεί σε δύο πόλεις, την Παλαιά και την Νέα στον απέναντι όρμο.
Ερχόμενοι στο 1914 από τα ενυπάρχοντα στοιχεία γνωρίζουμε ότι Παλαιά και Νέα Φώκαια ήταν πόλεις με Ελληνικό πληθυσμό κατά το πλείστον, η Π. Φώκαια με 12.000 κατοίκους, 9.000 Έλληνες και 3.000 Τούρκους και η Ν. Φώκαια με 7.500 κατοίκους, 6.000 Έλληνες και 1.500 Τούρκους.
Ο κόσμος μιλούσε μόνο Ελληνικά, ακόμα κι οι Τούρκοι. Είχε σχολεία, εκκλησίες και πολλά ξωκλήσια.
Μητροπολιτικός ναός ήταν η Αγία Ειρήνη. Άλλη μεγάλη εκκλησία ήταν η Αγία Τριάδα, ο Αγιος Νικόλαος κι ο Αγιος Κωνσταντίνος βορεινά.
Την εκκλησία της Αγίας Τριάδας την έχτισαν οι εργάτες των αλυκών. Εκεί κάνανε μεγάλο πανηγύρι 7 ημερών. Παίζαν ντόπιοι οργανοπαίχτες βιολιά, ούτια, σαντούρια, οργανάκι (λατέρνα), τύμπανα.
Ναυτιλία, αγροτικά  οι ασχολίες των Ελλήνων της Φώκαιας, παλαιάς και νέας, στις αρχές του 20ου αιώνα καθώς και οι αλυκές, κύρια πηγή εσόδων με μεγάλες εξαγωγές. Ήταν μια ζωή νοικοκυρεμένη που τη ρήμαξαν οι Τούρκοι τον Ιούνιο του 1914, τότε που οι Νεότουρκοι πίστεψαν ότι είχε φτάσει η… μεγάλη τους μέρα.

1914, οι κεντρικές δυνάμεις (Γερμανία, Αυστρία, Ουγγαρία) κερδίζουν, στην Ελλάδα λίγο αργότερα μαίνεται ο διχασμός (1915) κι ο Βενιζέλος παραιτείται για δεύτερη φορά.

Το στρατιωτικό πνεύμα της Γερμανίας που δεν έχει κανένα δισταγμό, βρίσκει στο πρόσωπο των νεότουρκων τον αδίστακτο εκτελεστή των πιο βάρβαρων μέτρων. Στρατολόγηση του Χριστιανικού πληθυσμού, ένταξη στα περιβόητα τάγματα εργασίας (σημ. θανάτου), εκτόπιση των παραλιακών πληθυσμών προς την ενδοχώρα, είναι τα μέτρα των Τούρκων που προσυπόγραψε ο Γερμανός στρατάρχης Liman von Sanders.
Αιτία για την ανθελληνική αυτή στάση υπήρξε ότι η Τουρκία ήταν γι’ αυτήν μια μεγάλη πολυπληθής κι εύκολη Ασιατική χώρα-λεία για κάθε μορφή εκμετάλλευσης.
Η γεωγραφική θέση της, τα πετρέλαια της Μοσούλης, η ναυσιπλοΐα ήταν οι στόχοι της. Οι προσπάθειες αυτές εύρισκαν αντιμέτωπη την Ελληνική παρουσία που αιώνες κρατούσε τα ηνία όλων των οικονομικών τομέων και κυρίως της ναυσιπλοΐας.

Ο  μοιραίος Ιούνιος του 1914

Η δοκιμή ξεκίνησε από την Παλαιά και Νέα Φώκαια την οποία παρακολούθησε ο Γάλλος αρχαιολόγος Σαρτιώ κι η ομάδα του Mansier, Καρλιέ και Δάνδριας.
Ο Σαρτιώ καταγόταν από την Μασσαλία κι έκανε την εποχή κείνη αρχαιολογικές ανασκαφές.
Ο Σαρτιώ στο βιβλίο του <Η Λεηλασία Της Φώκαιας & Η Εκδίωξη Των Οθωμανών Ελλήνων Της Μ. Ασίας> κι ο Mansier στη περιγραφή του, <Αι Τελευταίαι Ημέραι Της Φώκαιας> διεκτραγωδούν τη σφαγή και δίωξη των κατοίκων της.

Τα γεγονότα παρέμειναν άγνωστα για περίπου 90 χρόνια και ήλθαν στην επιφάνεια περίπου το 2007! κυρίως λόγω της πολύτιμης μαρτυρίας και των ντοκουμέντων του αρχείου του Φελίξ Σαρτιώ, που παρέμεναν στην Γαλλία χωρίς κανείς να τα αναζητήσει, αποδεικνύοντας με τον πιο δραματικό και αποκαλυπτικό τρόπο την μεθόδευση της εθνοκάθαρσης –γενοκτονίας των προγόνων μας.

Το αρχείο Σαρτιώ ήλθε στην επιφάνεια τυχαία γύρω στο 2007 και έγινε γνωστό πρώτα στους Φωκιανούς πρόσφυγες στην Ελλάδα.
Ο Φελίξ Σαρτιώ καταγράφει βήμα – βήμα επί ένα 24ωρο τον διωγμό.
Τραβάει φωτογραφίες, κρύβει με κίνδυνο της ζωής του εκατοντάδες κατατρεγμένους Φωκιανούς στα σπίτια της Γαλλικής αρχαιολογικής αποστολής σώζοντας τις ζωές τους, συγκεντρώνει μαρτυρίες ξένων από άλλες πόλεις και χωριά, κάνει αναφορά σε όλες τις ξένες δυνάμεις, ζητώντας βοήθεια και δικαίωση για τα αθώα θύματα.
Φοβόταν πως αυτό το γεγονός θα αποσιωπηθεί υπό το βάρος των κοσμοϊστορικών εξελίξεων που ακολούθησαν.
Δυστυχώς η ιστορία απέδειξε πως οι φόβοι του ήταν βάσιμοι, καθώς ο Α΄ Διωγμός των Ελλήνων (Α΄ φάση της γενοκτονίας) από τα παράλια της Μ. Ασίας παρέμεινε για πολλές δεκαετίες ένα γεγονός άγνωστο.
Ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, η εκστρατεία του ελληνικού στρατού το 1919 και η καταστροφή του 1922 ήταν οι αιτίες που οδήγησαν στη λήθη τον αφανισμό του ελληνικού στοιχείου το 1914 από την εποχή των αρχαίων Ιωνικών αποικιών.

Ο Φελίξ Σαρτιώ (1876-1944) ήταν λοιπόν, Γάλλος μηχανικός, απόφοιτος της Πολυτεχνικής Σχολής και διευθυντής εκμετάλλευσης στους Σιδηροδρόμους του Βορρά, ενδιαφερόταν και για την αρχαιολογία και κατέγραψε με την πέννα του αλλά και με τη φωτογραφική του μηχανή όχι μόνο τα αρχαία της πόλης αλλά και την σφαγή των κατοίκων της και την καταστροφή που προκλήθηκε στην πόλη. Σε αυτόν χρωστάμε πάρα πολλά για την διάσωση της μνήμης των Ελλήνων της Φώκαιας και του εγκλήματος που διέπραξαν τα <τάγματα εφόδου> των Νεότουρκων εναντίον τους.
Οι περιγραφές και οι φωτογραφίες — ντοκουμέντα είναι από το χαμένο επί 90 (!) χρόνια αρχείο του. Μέσα από την περιγραφή των σφαγών στην Φώκαια διακρίνουμε την μεθόδευση τα χαρακτηριστικά αυτού που ονομάσθηκε δικαίως αργότερα, σαν γενοκτονία και περιλαμβάνει την περίοδο 1913 – 1922/1923.

Μέσα από τα ντοκουμέντα του Φελίξ Σαρτιώ αναδεικνύεται η κρατική και παρακρατική νεοτουρκική μεθόδευση από όλες τις βαθμίδες και διαστάσεις της τουρκικής διοίκησης.

<… Αφού είχα μείνει στην Παλαιά Φώκαια τον Σεπτέμβριο και τον Οκτώβριο του 1913, εγκαταστάθηκα ξανά εκεί στις 26 Μαΐου του 1914… Ειρηνική κι ευτυχισμένη ανθούσε η ζωή… Έλληνες και Τούρκοι Οθωμανοί συνεννοούνταν άριστα… καμιά πρόκληση καμμία κακοποίηση… Στις 12 Ιουνίου 1914 (ν. η.) στις 10 το πρωί, ενώ συμπλήρωνακαθισμένος στο παράθυρο μου, το ημερολόγιο ανασκαφής, ακούω φωνές. Βλέπω στην αμμουδιά ανθρώπους να τρέχουν ποταμηδόν προς τα καΐκια που ήταν δεμένα στο λιμάνι και να σηκώνουν πανιά… Ξαφνικά εκδηλώνεται τρομερός πανικός. Μια λέξη κυκλοφόρησε από στόμα σε στόμα:
«ΕΡΧΟΝΤΑΙ»! Φωνές και ξέφρενη φυγή. Οι άνθρωποι τρέχουν να κρυφτούν μέσα στα σπίτια και κλειδαμπαρώνονται. Λίγες στιγμές μετά ο δρόμος είναι έρημος…

Δέχομαι τότε την επίσκεψη ενός προκρίτου της πόλης, ανθρώπου από τους πιο αξιοσέβαστους και τους πιο αγαπητούς στην μικρή μας παροικία. Έρχεται να μου αποκαλύψει πόσο σοβαρή είναι η κατάσταση. Δύο Τούρκοι αγγελιοφόροι είχαν φτάσει στη Φώκαια την Τετάρτη 10 Ιουνίου, στις τέσσερις το απόγευμα, ο διοικητής της χωροφυλακής της Μαινεμένης και ένας παλιός μουφτής (μουσουλμάνος ιερέας) της Φώκαιας.

Έγινε σύσκεψη στου μουλαζίμη (αξιωματικός της αστυνομίας), στην οποία συμμετείχαν ο καϊμακάμης (Κυβερνήτης της περιοχής), οι μουδίρηδες (διευθυντές) του δημόσιου χρέους και της Ρεζί, του μονοπωλίου καπνού, ο επί κεφαλής του δήμου, οι μουχτάρηδες (κοινοτάρχες) και οι βασικοί μουσουλμάνοι προεστοί.
Το μυστικό το μαρτύρησαν δύο Τούρκοι, που μου αποκαλύπτει τα ονόματα τους: Όλοι αυτοί είχαν συγκεντρωθεί, του είπαν, προκειμένου να αποφασίσουν τι επιμέρους μέτρα θα πάρουν για να εφαρμόσουν τις διαταγές, τις οποίες είχε σχεδιάσει τρείς βδομάδες πριν η Αυτού Εξοχότης ο Ραχμί μπέης, ο γενικός κυβερνήτης στο βιλαέτι, περιοδεύοντας στις πόλεις και τα χωριά της περιφέρειας του.
Από όπου πέρασε, χύθηκε αίμα, ή όπου νάναι θα χυθεί, και οι φλόγες θα υψωθούν…
Στις 11 του μηνός, τα γύρω ελληνικά χωριά, το Γκερένκιοϊ, τα Σουβουτζούκια, το Βαγαράσι, η Βάρη, έχει σχεδιαστεί να δεχτούν επίθεση.
Η Νέα Φώκαια, μικρή πόλη των 7.500 κατοίκων εκ των οποίων 6.500 Έλληνες, σε απόσταση 3,5 ωρών προς βορρά της Παλαιάς, θα δεχόταν επίθεση τη νύχτα μεταξύ 11ης
 και 12ης Ιουνίου. Καταλαβαίνω πλέον ότι η πομπή των άμοιρων εκτοπισμένων που είχα δει την προηγούμενη είναι απλώς το αποτέλεσμα της εφαρμογής ενός πολύ ευρύτερου προγράμματος, το οποίο είχε εκτελεστεί πιστά την καθορισμένη ημερομηνία.

Κάποιοι πρόσφυγες από την Νέα Φώκαια, που έκοψαν μέσα από το βουνό και καταφθάνουν σιγά-σιγά, επιβεβαιώνουν ότι και εκεί η επίθεση έγινε την καθορισμένη ώρα. Είμαστε απομονωμένοι και γύρω μας επικρατεί παντού η καταστροφή και ο θάνατος… Η πόλη μένει ανυπεράσπιστη. Τα μπουλούκια θα ξεχυθούν όπου νάναι από τους γύρω λόφους. Ενόσω ένα απόσπασμα θα προσπαθεί να σταματήσει μερικούς, οι άλλοι θα μπουν στα σπίτια και θα σφάξουν τα γυναικόπαιδα. Δεν πρόκειται για κίνημα εξέγερσης ή για τοπικό ξέσπασμα θρησκευτικού φανατισμού, αλλά για εκτέλεση διαταγών που έδωσε η Κυβέρνηση… Έξω, στην τόσο καθάρια συνήθως και τόσο γαλήνια νύχτα, αντηχεί ο ορυμαγδός του τρόμου και της σφαγής… Ουρλιαχτά ακούγονται , αλαλιασμένα πλάσματα φεύγουν τρέχοντας, με τα ρούχα σκισμένα και το πρόσωπο ματωμένο, ενώ οι πληγωμένοι σέρνονται στο κατώφλι…>.

(από το βιβλίο του αρχαιολόγου Φελίξ Σαρτιώ).

…<Στις επτά το βράδυ όλα έχουν τελειώσει… Η επιχείρηση κράτησε μετά βίας είκοσι τέσσερις ώρες… Ούτε καν ένας Τούρκος πληγωμένος. Όλα έγιναν αριστοτεχνικά. Οι νέοι αυτοί βάρβαροι δεν έχουν τίποτα να ζηλέψουν από τους προγόνους τους, τις οθωμανικές ορδές, που ρήμαζαν κατά τον Μεσαίωνα τις ακτές και τα νησιά…
Ξαφνικά διακρίνω ένα πλεούμενο να μπαίνει στο λιμάνι: Στρατός έχει σταλεί από την Σμύρνη… Είχαμε λοιπόν δίκιο χτες που αποφασίσαμε να μην προβάλουμε την παραμικρή αντίσταση: Θα μας είχαν σφάξει όλους. Η πόλη (7.000 Έλληνες) έχει αδειάσει … δεν υπάρχει πια ούτε ένας Έλληνας Οθωμανός υπήκοος στην Φώκαια…>.

(από το βιβλίο του αρχαιολόγου Μανσιέρ).

Οι οθωμανικές αρχές προσπάθησαν να συγκαλύψουν το έγκλημα. Όμως μετά από δύο ημέρες ένα γαλλικό ατμόπλοιο έφτασε στη Σμύρνη και διέδωσε την είδηση της σφαγής, καθώς το πλήρωμά του είχε διασώσει περίπου 700 επιζώντες και τους μετέφερε στη γειτονική Λέσβο. Τελικά οι ελληνικές διασωστικές αρχές κατάφεραν να διασώσουν τους εναπομείναντες 5.000-6.000 κατοίκους με την αποστολή πλοίων από τα νησιά του Αιγαίου.
Σύμφωνα με τον Μανσιέρ η σφαγή συνεχίστηκε μέχρι και τις 18 Ιουνίου όταν πια δεν υπήρχαν καθόλου Έλληνες κάτοικοι στην Φώκαια, η οποία μετατράπηκε πλέον σε πόλη-φάντασμα…

Είναι γεγονός ότι η Α΄ περίοδος της γενοκτονίας δεν έχει φωτισθεί, αναλυθεί και τεκμηριωθεί επαρκώς μέχρι σήμερα με συστηματικό τρόπο από τους Μικρασιάτες καθώς κι ότι στην Ελλάδα, το προσφυγικό στοιχείο αντιμετωπίστηκε σε γενικές γραμμές σαν ξένο, που ήλθε προκειμένου να διαταράξει πολιτικές, οικονομικές, κοινωνικές και άλλες ισορροπίες, και τέθηκε στο παρασκήνιο. Ήταν βάρος που έπρεπε να εξαφανισθεί ή τουλάχιστον να μείνει χωρίς ουσιαστικό μέλλον και αυτό μπορούσε να γίνει με την ολοκληρωτική ισοπέδωση του πλούσιου παρελθόντος. Τόσο η αριστερά όσο και η δεξιά στην Ελλάδα (εθνική ομοψυχία), για μία σειρά λόγους που δεν θα αναλύσουμε εδώ, δεν λειτούργησαν υπέρ της διατήρησης της μνήμης των Μικρασιατών (Ιωνία, Πόντος, Καππαδοκία, Λυκία κλπ.) και Θρακιωτών προσφύγων. Είναι αυτοί που μετεξελίχθηκαν σε αρνητές της γενοκτονίας. Ο κίνδυνος πλέον στο άμεσο μέλλον να μην διατηρηθεί η Μικρασιατική ιστορική ταυτότητα εμφανής.


Μετά την γενοκτονία του 1914 οι Φωκαείς διασκορπίστηκαν σε διάφορα μέρη της χώρας μας, κάποιοι κατέφυγαν στις πάλαι ποτέ αποικίες των προγόνων τους στην Καμπανία και την Μασσαλία της Γαλλίας.

Κι είναι αυτά τα αδέλφια τους- ιδίως της Μασσαλίας- που βοήθησαν οικονομικά όσους ‘τολμηρούς’ επέλεξαν μετά την σφαγή να επιστρέψουν και πάλι πίσω στην γενέτειρα να αρχίσουν από το μηδέν τη ζωή τους. Άρχισαν επισκευές σε σπίτια ελληνικά που δεν είχαν καταστραφεί ολοσχερώς ή τα δικά τους αν ακόμη υπήρχαν. Ο Μητροπολίτης Σμύρνης Χρυσόστομος συνέβαλε για την επισκευή των εκκλησιών κι όχι μόνο. Ήταν από τους λίγους που ενδιαφέρθηκαν και φρόντισαν πρόσφυγες της Φώκαιας το ’14, από τους λίγους που προσπάθησαν να πείσουν τους Φωκαείς να μην επιστρέψουν το ’18. Όλα μάταια. Ο μαρτυρικός του θάνατος στη Σμύρνη το ’22 ήταν η σφραγίδα τέλους της παρουσίας των Ελλήνων στην Μικρά Ασία, παρουσία που ξεκίνησε μόλις τον …15ο αιώνα π.Χ!!!

1922, τώρα οριστικά κι αμετάκλητα η Φώκαια δεν έχει ούτε έναν Έλληνα κάτοικο… Σκόρπια λείψανα του αρχαίου της πολιτισμού και τα εντυπωσιακά παραδοσιακά πετρόκτιστα αρχοντικά μόνοι μάρτυρες της Ελληνικής παρουσίας σ’ αυτό το μέρος. Έτσι απλά…

Οι Φωκαείς μετά τα 1922 ήρθαν στον Πειραιά και την Αθήνα. Κάποιοι από αυτούς πήγαν στην άγονη Κασσάνδρα Χαλκιδικής. Κάποιοι στην Ανάβυσσο. Εκεί που υπήρχαν αλυκές κι οι Φωκαείς γνώριζαν καλά την τέχνη.
Η υποδοχή τους από τους ντόπιους; Εχθρική και κάτι χειρότερο. Ζούσαν σε παράγκες που έφτιαξαν μόνοι δουλεύοντας σκληρά στην εκεί εταιρία με τις αλυκές, εταιρία που σε ένα χρόνο χάριν των προσφύγων Φωκιανών αύξησε την παραγωγή της κατά πολλούς τόνους και ζήτησε από τους πρόσφυγες να τους προσλάβει μόνιμα. Μόνοι έκτισαν τον πρώτο οικισμό τους, μόνοι το 1934 το πρώτο τους σχολείο, μόνοι και με χορηγία Φωκιανών που μετά την γενοκτονία είχαν καταφύγει στις ΗΠΑ έκτισαν εξατάξιο δημοτικό σχολείο. Τη νέα γη τους στην μητρόπολη πατρίδα την απέκτησαν ιδιοκτησιακά πολύ αργά και με πολλούς κόπους. Το Ελληνικό Κράτος τους φέρθηκε όπως κι οι…

Το 1939 κι από τις εκδόσεις Πυρσός κυκλοφόρησε το βιβλίο του μεγάλου μας συγγραφέα Ηλία Βενέζη (4 Μαρτίου 1904,  Αϊβαλί Τουρκίας -3 Αυγούστου 1973, Αθήνα) με τίτλο Γαλήνη.

Στο γνωστό σε όλους βιβλίο του μεταφρασμένο σε ξένες γλώσσες και με πολλές επανεκδόσεις ο συγγραφέας αναλαμβάνει να αποδώσει την προσπάθεια των Ελλήνων της  Φώκαιας της Μικράς Ασίας που έφθασαν πρόσφυγες στην Ελλάδα να ριζώσουν στη νέα τους πατρίδα.

Βασικός πυρήνας της αφήγησης είναι οι περιπέτειες δυο οικογενειών του γιατρού Δημήτρη Βένη, και του απλού αγρότη Φώτη Γλάρου, προσφύγων από την Παλαιά Φώκαια της Μικράς Ασίας, που εγκαταστάθηκαν μαζί με άλλους Φωκιανούς το Φθινόπωρο του 1924 στην παραλία της Αναβύσσου. ..

Σημείωση: Το 2001 η Φώκαια Τουρκίας και η Φώκαια Ελλάδας αδελφοποιήθηκαν.

Υλικό:

-Φωκαϊκά βλέμματα, Felix Sartiaux, εκδ. Kallimages, Paris 2012.

-ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 12 Ιουνίου 2020.- Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν ΉΛΙΟΣ.

https://el.wikipedia.org ,- Περί γραφής, Ελλάς  ,- http://www.attikos.gr

Φωτογραφίες γενοκτονίας Φώκαιας:  Φελίξ Σαρτιώ.

Φωτογραφία 1
Μια ομάδα Τσέτες φορτωμένοι λάφυρα. Σε πρώτο πλάνο ένας έφιππος σεργιανίζει περήφανος με δύο ομπρέλες. Πίσω του, Έλληνες κάτοικοι της Παλαιάς Φώκαιας έχουν συγκεντρωθεί… και κάνουν απεγνωσμένα νοήματα στα πλοιάρια για να προσεγγίσουν.

Φωτογραφία 2
Οι Έλληνες κάτοικοι της Φώκαιας και των γύρω περιοχών επιβιβάζονται σε πλοιάρια και αναχωρούν για την Θεσσαλονίκη ή την Μυτιλήνη, Σάββατο 13 Ιουνίου 1914

Φωτογραφία 3
Ο Γάλλος αρχαιολόγος παρατηρεί το πτώμα της πνιγμένης γυναίκας
στην παραλία, Σάββατο 13 Ιουνίου 1914 .

Για το chiosnews.com

Τασσώ Γαΐλα.

Αρθρογράφος-Ερευνήτρια.

Διαφήμιση