Ο δρόμος για την κάλπη – Τι πρέπει να ξέρει ο ψηφοφόρος

Ελέγξτε εάν συμπεριλαμβάνεστε στους εκλογικούς καταλόγους, καλώντας στο 1564, ή από τα Κέντρα Εξυπηρέτησης Πολιτών (ΚΕΠ), ή την ειδική ηλεκτρονική διεύθυνση του υπουργείου Εσωτερικών (Μάθε που Ψηφίζεις), για να μάθετε σε ποιο δήμο και σε ποιο εκλογικό τμήμα ψηφίζετε.

Εάν δεν βρω το όνομά μου, ή στα στοιχεία εγγραφής μου στον εκλογικό κατάλογο υπάρχουν λάθη, τι πρέπει να κάνω;

Όσο νωρίτερα εντοπίσετε το λάθος, τόσο καλύτερα, γι αυτό ελέγξτε από νωρίς την καταχώρηση που σας αφορά. Εάν εντοπίσετε κάποιο λάθος στα στοιχεία, ή εάν δεν βρείτε καθόλου το όνομά σας στους εκλογικούς καταλόγους, απευθυνθείτε το συντομότερο στον οικείο δήμο. Ζητήστε να σας δώσουν βεβαίωση εγγραφής στους εκλογικούς καταλόγους του δήμου, ώστε να μπορέσετε να ασκήσετε το εκλογικό δικαίωμά σας.

Το εκλογικό μου βιβλιάριο δεν έχει φύλλα. Προλαβαίνω να προσθέσω;

Τα εκλογικά βιβλιάρια καταργήθηκαν. Μπορείτε να κρατήσετε το δικό σας ως ενθύμιο. Ήδη, από τις δημοτικές και νομαρχιακές εκλογές, και τώρα για πρώτη φορά σε βουλευτικές, το εκλογικό βιβλιάριο αντικαταστάθηκε από τον ειδικό εκλογικό αριθμό, που είναι ατομικός και μοναδικός. Ο αριθμός αυτός είναι καταχωρημένος δίπλα στο όνομά σας στους εκλογικούς καταλόγους, και δεν χρειάζεται να τον αποστηθίσετε. Έτσι, το μόνο που χρειάζεστε για να ψηφίσετε είναι η αστυνομική ταυτότητά σας.

Έχασα την αστυνομική ταυτότητά μου. Τι πρέπει να κάνω για να ψηφίσω;

Για να ψηφίσετε θα πρέπει να έχετε μαζί σας την αστυνομική ταυτότητα, ή διαβατήριο, ή δίπλωμα οδήγησης, ή βιβλιάριο ασφαλιστικού οργανισμού, ή κάποιο ανάλογο επίσημο δημόσιο έγγραφο, που να επιβεβαιώνει την ταυτότητά σας.

Μένω τουλάχιστον 200 χλμ μακριά από τον τόπο που ψηφίζω, είμαι δικαιολογημένος εάν δεν πάω;

Λόγω της δυνατότητας που δόθηκε στους ετεροδημότες να ψηφίσουν στον τόπο διαμονής τους, δεν ισχύει πλέον η χιλιομετρική απόσταση (άνω των 200 χλμ) ως αιτία μη άσκησης του εκλογικού δικαιώματος.

Ακουσα ότι άλλαξαν οι έδρες σε ορισμένους νομούς. Είναι αλήθεια;

Από την απογραφή πληθυσμού του 2001, προέκυψαν ορισμένες διαφορές στην κατανομή πληθυσμού στη χώρα. Έτσι, σε ορισμένες εκλογικές περιφέρειες έχει αλλάξει ο αριθμός εδρών, γεγονός που ενδεχομένως επηρεάσει τον αριθμό των σταυρών προτίμησης που θα μπορείτε να βάλετε. Συγκεκριμένα, έχει αλλάξει ο αριθμός των βουλευτικών εδρών σε 13 εκλογικές περιφέρειες, ενώ οι μονοεδρικές αυξήθηκαν από έξι σε οκτώ. Οι έδρες αυξήθηκαν στη Β’ Αθηνών, που είχε 38 και τώρα έχει 42, στην Α’ Θεσσαλονίκης, που είχε 14 και τώρα έχει 16, στο Υπόλοιπο Αττικής, που είχε εννέα και τώρα έχει 12, στα Δωδεκάνησα που είχαν τέσσερις και τώρα έχουν πέντε. Οι έδρες μειώθηκαν στη Β’ Αθηνών, που είχε 19 και τώρα έχει 17, στην Α’ Πειραιώς που είχε επτά και τώρα έχει έξι, στην Αρκαδία, που είχε τέσσερις και τώρα έχει τρεις, στη Θεσπρωτία που είχε δύο και τώρα γίνεται μονοεδρική, στην Μαγνησία, που είχε έξι και τώρα έχει πέντε, στην Πέλλα, που είχε πέντε και τώρα έχει τέσσερις, στην Φθιώτιδα, που είχε έξι και τώρα έχει πέντε και στην Φωκίδα, που είχε δύο και τώρα γίνεται μονοεδρική.

Πόσους σταυρούς προτίμησης μπορώ να βάλω;

Μπορείτε να εκφράσετε την προτίμησή σας σε υποψήφιους βουλευτές σημειώνοντας ένα σταυρό δίπλα στο όνομά τους (δεν παίζει ρόλο εάν ο σταυρός σημειωθεί δεξιά ή αριστερά από το όνομα). Ο αριθμός των σταυρών προτίμησης που μπορείτε να βάλετε είναι κατ’ αναλογία με την εκλογική περιφέρεια στην οποία ψηφίζετε. Έτσι, έως και πέντε σταυρούς μπορούν να βάλουν όσοι ψηφίζουν στην περιφέρεια Β’ Αθηνών, έως και τέσσερις στην Α’ Αθηνών, έως και τρεις στην Α’ Θεσσαλονίκης, έως και δύο σε όσες περιφέρειες εκλέγονται από έξι έως και 12 βουλευτές, έναν σε όσες περιφέρειες εκλέγονται από ένας έως και πέντε βουλευτές. Αναλυτικότερα, δείτε τον πίνακα. Επίσης, ψηφοδέλτιο με περισσότερους σταυρούς προτίμησης από ότι προβλέπεται δεν θεωρείται άκυρο, ωστόσο οι σταυροί δεν λαμβάνονται υπόψη. Σταυρό προτίμησης δεν χρειάζονται όσοι έχουν διατελέσει πρωθυπουργοί, καθώς και ο αρχηγός του κάθε κόμματος.

Ακουσα ότι έχουν αλλάξει και οι εκλογικοί κατάλογοι, τι ακριβώς συμβαίνει;

Οι εκλογές αυτές θα διεξαχθούν με νέους αναθεωρημένους εκλογικούς καταλόγους, στους οποίους έχουν διορθωθεί λάθη που υπήρχαν στους προηγούμενους, και έχουν καταρτιστεί βάσει των δημοτολογίων. Επίσης, είναι μεικτοί, για γυναίκες και άνδρες εκλογείς. Επιπλέον, καταρτίστηκαν ειδικοί εκλογικοί κατάλογοι ετεροδημοτών, βάσει των αιτήσεων που έχουν υποβάλει οι εκλογείς, προκειμένου να ψηφίσουν στον τόπο διαμονής τους.

Τι ισχύει για τους ετεροδημότες;

Βάσει των ειδικών εκλογικών καταλόγων που έχουν καταρτιστεί, τουλάχιστον 137.000 ετεροδημότες θα ψηφίσουν στον τόπο διαμονής τους, τους υποψήφιους της εκλογικής περιφέρειας στους καταλόγους του οποίου ήταν εγγεγραμμένοι αρχικά, δηλαδή εκεί που ψήφιζαν έως τώρα. Περίπου 11.000 ετεροδημότες δεν θα μπορέσουν να ψηφίσουν στον τόπο διαμονής τους, καθώς βασική προϋπόθεση για τη σύσταση εκλογικού τμήματος ετεροδημοτών είναι να έχουν κατατεθεί τουλάχιστον 40 αιτήσεις για την κάθε εκλογική περιφέρεια από την οποία προέρχονται οι ετεροδημότες. Υπάρχουν δύο ειδών εκλογικά τμήματα ετεροδημοτών: τα αμιγή και τα μεικτά. Στα αμιγή θα ψηφίσουν ετεροδημότες που προέρχονται από την ίδια εκλογική περιφέρεια, ενώ στα μικτά θα ασκήσουν το εκλογικό δικαίωμά τους ετεροδημότες και από άλλες, κοντινές περιφέρειες, που περιλαμβάνονται σε μια ευρύτερη εκλογική περιφέρεια. Οι ετεροδημότες που έχουν καταθέσει αιτήσεις για να ψηφίσουν στον τόπο διαμονής τους και έχουν συμπεριληφθεί στους ειδικούς εκλογικούς καταλόγους ετεροδημοτών υποχρεούνται να ψηφίσουν εκεί όπου έχει οριστεί, και όχι δυνητικά στον τόπο βασικής εγγραφής τους.

Τι ισχύει για τις ειδικές κατηγορίες εκλογέων;

Οι στρατιωτικοί, αστυνομικοί, πυροσβέστες και λιμενικοί ψηφίζουν με την υπηρεσιακή τους ταυτότητα είτε στο δήμο στους εκλογικούς καταλόγους του οποίου είναι εγγεγραμμένοι, είτε στο δήμο όπου υπηρετούν, βάσει των ειδικών εκλογικών καταλόγων. Τα μέλη των εφορευτικών επιτροπών και οι δικαστικοί αντιπρόσωποι ασκούν το εκλογικό δικαίωμά τους στο εκλογικό τμήμα όπου ασκούν τα καθήκοντά τους, τους υποψήφιους της εκλογικής περιφέρειας στην οποία υπάγεται το εν λόγω εκλογικό τμήμα. Οι κληρικοί ψηφίζουν στον τόπο που βρίσκονται την ημέρα των εκλογών για να ασκήσουν τα ιερατικά τους καθήκοντα. Οι ναυτικοί που υπηρετούν σε πλοίο με ελληνική σημαία ασκούν το εκλογικό δικαίωμά τους, με το ναυτικό φυλλάδιο τους ή την αστυνομική ταυτότητά τους στο δήμο ή την κοινότητα του (ελληνικού) λιμανιού, όπου βρίσκεται το πλοίο, βάσει ονομαστικής κατάστασης που συντάσσεται από τον πλοίαρχο και θεωρείται από τον προϊστάμενο της λιμενικής, αστυνομικής, τελωνειακής αρχής του οικείου δήμου. Οι φυλακισμένοι, στους οποίους δεν έχουν στερηθεί τα πολιτικά δικαιώματα, ψηφίζουν σε ειδικά εκλογικά τμήματα που συστήνονται στα σωφρονιστικά καταστήματα.

Οι ανυπότακτοι μπορούν να ψηφίσουν;

Το υπουργείο Εθνικής Αμυνας δίνει ειδική άδεια στους Έλληνες ανυπότακτους του εξωτερικού, προκειμένου να επιστρέψουν στην Ελλάδα για να ασκήσουν το εκλογικό τους δικαίωμα. Η ποινική δίωξη των ανυπότακτων εξωτερικού αναστέλλεται από τις 16 Φεβρουαρίου μέχρι και τις 26 Μαρτίου 2004, διάστημα κατά το οποίο μπορούν να εισέλθουν και να παραμείνουν στη χώρα, χωρίς προϋποθέσεις και διαδικασίες.

Λένε ότι οι εκλογές είναι υποχρεωτικές. Αν δεν πάω να ψηφίσω τι θα πάθω;

Σύμφωνα με το νόμο, η άσκηση του εκλογικού δικαιώματος είναι υποχρεωτική. Οι διοικητικές κυρώσεις, όπως μη έκδοση διαβατηρίου, άδειας οδήγησης και επαγγέλματος έχουν καταργηθεί, ωστόσο τυπικά εξακολουθεί να ισχύει η ποινή φυλάκισης από ένα μήνα έως ένα χρόνο και στέρηση ορισμένων θέσεων και αξιωμάτων, για όσους δεν ψηφίσουν αδικαιολογήτως. Γεγονός είναι, πάντως, ότι η ποινή αυτή δεν έχει επιβληθεί ποτέ και σε κανέναν.

Εάν την ημέρα των εκλογών είμαι άρρωστος, δικαιολογούμαι να μην ψηφίσω;

Σοβαρή ασθένεια, ή απουσία στο εξωτερικό είναι οι μόνες αιτίες που προβλέπει ο νόμος -μετά και την κατάργηση της χιλιομετρικής απόστασης- για να μην ασκήσει κάποιος το εκλογικό δικαίωμά του, αρκεί να προσκομίσει, αμέσως μετά τις εκλογές, στην Εισαγγελία Πλημμελειοδικών του δήμου, στους εκλογικούς καταλόγους του οποίου είναι εγγεγραμμένος, σχετικό έγγραφο που θα επιβεβαιώνει τους λόγους μη άσκησης του εκλογικού δικαιώματος. Οι εκλογείς άνω των 70 ετών έχουν το δικαίωμα να επιλέξουν εάν θα ψηφίσουν ή όχι.

Εάν με καλέσουν ως μέλος εφορευτικής επιτροπής σε εκλογικό τμήμα, πρέπει να πάω;

Τα τέσσερα μέλη της εφορευτικής επιτροπής κληρώνονται μαζί με ισάριθμα αναπληρωματικά μέλη, από το σύνολο των εκλογέων του δήμου ή της κοινότητας. Η κλήρωση γίνεται από το πρωτοδικείο, ή το ειρηνοδικείο, σε δημόσια συνεδρίαση, τουλάχιστον δέκα τουλάχιστον ημέρες πριν από την ημέρα των εκλογών. Όσοι κληρωθούν τακτικά και αναπληρωματικά μέλη πρέπει να ειδοποιηθούν από το δικαστήριο που ενήργησε την κλήρωση. Εφόσον υπάρχει κώλυμα, καλό είναι να ενημερώσετε σχετικά.

Πότε θα σταματήσουν τα γκάλοπ;

Η διενέργεια και η μετάδοση δημοσκοπήσεων απαγορεύεται το τελευταίο 15μερο πριν από τη διεξαγωγή των εκλογών. Την ημέρα της ψηφοφορίας επιτρέπεται η διεξαγωγή exit polls, ωστόσο η μετάδοσή τους πρέπει να γίνεται μετά το κλείσιμο της κάλπης, δηλαδή μετά τις 19:00.

Θα ήθελα να μάθω τι περιορισμοί υπάρχουν για τις προεκλογικές δαπάνες κομμάτων και υποψηφίων;