Κουβαλά βιώματα από τα πρώτα 18 χρόνια που έζησε στη Χίο και τα οποία σε δεύτερο πλάνο διαπερνούν όλα της τα βιβλία.
Τα επόμενα σχέδια της εκπαιδευτικού και συγγραφέα Πόλυς Βασιλάκη, περιλαμβάνουν την έκδοση ενός βιβλίου που θα βγει από τον Πάπυρο, που είναι βιώματα Χιώτικα και αναμένει την εικονογράφο που θα αποδώσει τις εικόνες του βιβλίου. Ενώ είναι έτοιμα δυο ακόμη βιβλία που κρύβουν πάλι βιώματα Χιώτικα.
Το τελευταίο της βιβλίο “Το Χρυσόψαρο τ’ Ουρανού” (εκδόσεις ΚΕΔΡΟΣ) παρουσιάστηκε πρόσφατα στο βιβλιοπωλείο Πάπυρος.
Πρόκειται για ένα παραμύθι που απευθύνεται σε μεγάλα παιδιά από την Ε’ Δημοτικού και πάνω αλλά ταυτόχρονα και σε μεγάλους και όπως σημειώνει η συγγραφέας καταπιάνεται με δύσκολες έννοιες όπως ο χρόνος.
Με αφορμή αυτή την παρουσίαση η δημοσιογράφος Αγγελική Χατζηδημητρίου πήρε την ακόλουθη συνέντευξη από την κα Βασιλάκη που με τίτλο “Όταν το χρυσόψαρο κοιτά και πέρα από τη γυάλα” δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ.
“Οι άνθρωποι ακολουθούν τα ρολόγια τους και το χρυσόψαρο αντιλαμβάνεται ότι το άγχος του χρόνου που βιώνουν καθημερινά οι άνθρωποι είναι αυτό που τους κάνει όχι μόνο να τρέχουν αλλά και να κυνηγήσουν εφήμερα πράγματα”.
Τα ερεθίσματα για αυτή την ιστορία πάρθηκαν από τον πόλεμο.
Ναι, τον πόλεμο έτσι όπως τον ζήσαμε τα τελευταία χρόνια είτε στο Σεράγεβο, είτε στην Παλαιστίνη, είτε στο Ιράκ . Όλες αυτές οι απαίσιες εικόνες που βλέπουμε στην τηλεόραση περνάνε μέσα από αυτή την ιστορία.
Το χρυσόψαρο που δεν καταλαβαίνει γιατί οι άνθρωποι πολεμούν μεταξύ τους, βιώνει μια τέτοια κατάσταση όταν πληροφορείται ότι χάνει εκείνο τον δημοσιογράφο που το είχε παραλάβει και το ειχε βάλει στη γυάλα στα γραφεία μιας εφημερίδας.
Όταν ξεκίνησε ο πόλεμος στο Ιράκ οι μαθητές μου έβλεπαν τις εικόνες στην τηλεόραση και συζητούσαμε πολλές ώρες για αυτό. Έτσι ήταν πολύ εύκολο να γραφτεί ένα κείμενο αντιπολεμικό. Παράλληλα όμως ήταν και άλλες έννοιες που με απασχολούν όπως είναι ο χρόνος, η τέχνη, που πέρασαν υποσυνείδητα μέσα στο κείμενο. Πιστεύω ότι η τέχνη -είτε ποίηση, είτε ζωγραφική, είτε γλυπτική- είναι αναπόσπαστα δεμένη με τη λογοτεχνία και δεν μπορείς να τα διαχωρίσεις
Η μορφή του βιβλίου μας παραπέμπει σε μικρές ηλικίες , στις οποίες όμως είναι δύσκολο να συλλάβουν την έννοια του χρόνου.
Τα παιδιά αντιλαμβάνονται τον παρόντα χρόνο σε μεγαλύτερες ηλικίες και από τα 12 και πάνω αρχίζουν και αντιλαμβάνονται την ιστορική γραμμή. Ένα παιδί στην τετάρτη δημοτικού δεν μπορεί να αντιληφθεί τον ιστορικό χρόνο παρόλο που στο αναλυτικό πρόγραμμα η ιστορία διδάσκεται από την τρίτη.
Το παραμύθι αυτό απευθύνεται σε μεγαλύτερα παιδιά όμως σε ένα επίπεδο ανάγνωσης το μικρό παιδί θα παρακολουθήσει την πορεία του χρυσόψαρου στη γη. Τίποτα παραπάνω. Τα μεγαλύτερα παιδιά έχουν να πάρουν πράγματα σε σχέση με το χρόνο και την τέχνη.
Ένα παιδί βέβαια ακόμη και τον πόλεμο τον έχει στην καθημερινότητα του. Επιπλέον το πρόγραμμα που έχει από το πρωί που θα σηκωθεί μέχρι το βράδυ που θα πέσει είναι πιεστικό τα παιδιά έχουν άγχος να προλάβουν το σχολείο, τα φροντιστήρια.
Όσον αφορά τη μορφή, πράγματι είναι ένας πιο σύγχρονος τρόπος προσέγγισης. Η εικονογράφηση είναι πολύ έντονη σε σχέση με τις ηλικίες που απευθύνεται. Δεν συνηθίζεται στην Ελλάδα τα βιβλία που απευθύνονται σε μεγαλύτερα παιδιά να είναι εικονογραφημένα. Υπάρχει όμως μια τέτοια τάση στη Ευρώπη και στην Αμερική.
Στο συγκεκριμένο κείμενο η εικόνα συμπληρώνει το κείμενο. Στο συγκεκριμένο βιβλίο, η εικονογράφηση είναι αρκετά προχωρημένη. Δίνεται σε δυο επίπεδα. Το πρώτο επίπεδο είναι ότι αντιπροσωπεύει τον πραγματικό κόσμο και δίνεται με τα χρώματα του μπεζ, καφέ . Το ονειρικό στοιχείο, σε δεύτερο επίπεδο, αποδίδεται με τα χρώματα του γαλάζιου και του μοβ. Τα πρόσωπα των ανθρώπων που ζουν στο παραμύθι αποδίδονται με ένα άλλο τρόπο ενώ κυριαρχεί η εικόνα του χρυσόψαρου.
Με την εικονογράφο πως ήταν η συνεργασία σας;
Άψογη. Η Κατερίνα Μπερούτσου, που μου εικονογράφησε το δεύτερο βιβλίο, θεωρώ ότι σε αυτό έχει υπερβεί τις δικές μου προσδοκίες και πλησίασε με ένα διαφορετικό τρόπο το κείμενο μου.
Χρειάζεται να κάνουμε δελεαστικό ένα βιβλίο για να αποσπάσουμε την προσοχή του παιδιού;
Για τα παιδιά που είναι αναγνώστες , δεν χρειάζεται να υπάρχει εικόνα. Ήδη έχουν μάθει να ευχαριστιούνται διαβάζοντας ένα κείμενο. Τα παιδιά όμως κατακλύζονται από εικόνες δεν θα μιλήσω μόνο για την τηλεόραση αλλά και τις εικόνες που έχουμε γύρω μας. Η Χίος για παράδειγμα είναι γεμάτη εικόνες από τη φύση τη θάλασσα…. Έχουμε τόσο ωραίες εικόνες γύρω μας επομένως ένα παιδί παρατηρεί τις εικόνες συνειδητά ή ασυνείδητα . Είναι ωραίο λοιπόν ένα βιβλίο να το τραβήξει και χάρη στην εικόνα του
Το επάγγελμά σας και η κόρη σας τι ερεθίσματα σας δίνουν να γράψετε βιβλίο;
Πρωτοξεκίνησα να γράφω για την κόρη μου, θέτοντας κάποια ερωτήματα για το τι είναι θάνατος, τι είναι ο κύκλος της ζωής κι έγραψα το πρώτο παραμύθι “Ο γίγαντας πανσές και η Φεγγαρένια”.
Βλέποντας ότι είχε απήχηση -κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Πατάκη κι επανεκδόθηκε πολλές φορές – ήταν εύκολο πια να αρχίσω να γράφω συζητώντας και με τους μαθητές μου.
Έχετε μεταπτυχιακά στην Ψυχοπαιδαγωγική του ελληνικών μύθων. Πως συμβάλλουν οι μύθοι στη διαμόρφωση των παιδιών;
Προσπάθησα να αποδείξω ότι οι μύθοι που γράφτηκαν τότε έχουν ακόμη μια ισχύ. Μπορούν να λειτουργήσουν ψυχαναλυτικά στο παιδί και να το βοηθήσουν να ξεπεράσει τα διάφορα συμπλέγματά του. Οι μύθοι δυστυχώς για το ελληνικό σχολείο είναι μόνο ένα μάθημα. Το παιδί να μάθει για τον Ηρακλή, να μπορεί να αφηγηθεί την ιστορία.
Δεν έχουμε δει ακόμη στην Ελλάδα το πώς οι άθλοι του Ηρακλή, τα εμπόδια που έρχεται να ξεπεράσει και να προχωρήσει στην ηρωοποιηση του μπορεί να λειτουργήσουν στην ψυχολογία του παιδιού και να ξεπεράσει τους φόβους του τα συμπλέγματα του. Περίπου με τον ίδιο τρόπο λειτουργεί και το παραμύθι. Ο μύθος μπορεί να μην έχει πάντα καλό τέλος, να έχει ένα τραγικό τέλος Το παραμύθι έχει καλό τέλος και βάζει τα πράγματα σε μια τάξη. Είναι ένα παιδαγωγικό μέσο το παραμύθι. Πιστεύω ότι έπρεπε να ενταχθεί στο ελληνικό σχολείο, στο δημοτικό η ώρα της λογοτεχνίας και θα έπρεπε να λειτουργεί όχι μόνο για να καλλιεργήσει στα παιδιά την αγάπη για το βιβλίο αλλά γιατί λειτουργεί και ψυχαναλυτικά στο παιδί
Θα μπορούσε το ίδιο το κράτος να προμηθεύει τα σχολεία με τις νέες εκδόσεις, να στήνονται βιβλιοθήκες στα σχολεία και να δουλεύεται το βιβλίο ομαδικά
Πως κρίνεται το επίπεδο των σχολικών βιβλιοθηκών; Στηρίζονται από το κράτος;
Δεν θα το έλεγα. Από ένα ταξίδι που είχα κάνει στα σχολεία του Βροντάδου είδα ότι χάρη στη φιλότιμη προσπάθεια συναδέλφων γίνονται πολλά πράγματα. Το υπουργείο δεν νομίζω ότι στηρίζει τόσο ακόμη τη λογοτεχνία στα σχολεία. Θεωρώ ότι γίνεται γιατί γίνονται πολλά πράγματα αλλά χάρη στις προσπάθειες των συναδέλφων.
Αγγελική Χατζηδημητρίου
