Δυο βιβλία και μια έκθεση, αυτός θα μπορούσε να είναι ο τίτλος της σημερινής μας “συνέντευξης-διαδικτυακής συνάντησης” με τον ζωγράφο και αγιογράφο Μπάμπη Κοιλιάρη.
ΕΡΩΤΗΣΗ: Κύριε Κοιλιάρη το φετεινό καλοκαίρι σας βρίσκει σε μεγάλη δράση. Μόλις κυκλοφόρησαν δύο βιβλία σας κι ετοιμάζετε και την μεγάλης διάρκειας έκθεση σας. Ξεκινάμε από τα βιβλία σας;
Μια ερώτηση που χρόνια θέλω να σας κάνω είναι η συλλογή τόσων τοπικών ιστοριών εκ μέρους σας, πως συνέβει; Καταγράφατε χρόνια ιστορίες ντόπιων; Αφηγήσεις της μητέρας σας;
ΑΠ.-Γεια σας κυρία Γαΐλα και ευχαριστώ πολύ για το χρόνο που αφιερώνετε πολύ συχνά σε μένα και το έργο μου.
Το βιβλίο μου «13+1 μολύβια γράφουν ιστορίες», περιέχει 14 δικές μου ιστορίες μυθοπλασίας.
Θα τα χαρακτήριζα διηγήματα και όχι αφηγήματα άλλων. Είναι εμπνευσμένες από την ιστορία και τα προσωπικά μου βιώματα. Το βιβλίο λειτουργεί σαν μια χρονομηχανή, που διαπερνά τη Χιώτικη ιστορία. Αρχίζει από την νεολιθική εποχή το 11.000 π.Χ. με τους «Γάλακτους και τους Μέλαινους», περνάει στην Ιονική περίοδο με φανταστικές ιστορίες από την ακρόπολη του Εμπορειούς με τον «Μαύρο Έμπορο», τους Χιώτες γλύπτες Μικκιάδες, το καρναβάλι των Ιώνων (Ανθεστήρια) με τα «Τα μεθυσμένα λουλούδια», και πολλά άλλα.
Περνά στη νεότερη ιστορία, στο μεσοπόλεμο, με θλιβερές και πικάντικες ιστορίες, τη δεκαετία του ’60 και ’70 όπου βάζω το προσωπικό στοιχείο ως παιδί και καταλήγει σε μια καθόλου ευοίωνη ιστορία για την εξέλιξη του πολιτισμού μας τα Χριστούγεννα του 2113.
Συνήθως οι ιστορίες γράφονται με έναυσμα μια επίσκεψη σε ιστορικό χώρο ή το διάβασμα ενός άρθρου από ειδικό επιστήμονα, την γενική εγκυκλοπαιδική γνώση μου και άλλες πληροφορίες. Γενικά είναι τεκμηριωμένες οι περισσότερες ενώ άλλες είναι η προσωπική μου άποψη όπως η εξήγηση για τη φράση «τρεις λαλούν και δυο χορεύουν».
Μου αρέσουν τα Ιστορικά Διηγήματα γιατί με ταξιδεύουν πίσω στο χρόνο, εκεί που οι πληροφορίες μας είναι λιγοστές. Κάθε φορά μεταφέρομαι κάπου στο παρελθόν ή το μέλλον, στήνω το σκηνικό της ιστορίας μου και φαντάζομαι εικόνες και ήχους.
Θυμάμαι με πολλή αγάπη την σειρά της Γεωργίας Ταρσούλη, «Ήμουν κι εγώ εκεί» (προσφορά του ROL) των παιδικών μου χρόνων. Πάντα ήθελα να γράψω κάτι παρόμοιο. Τώρα ετοιμάζω ένα μικρό μυθιστόρημα που τοποθετείται στην Χίο, την μετά Τροίας εποχή και με τίτλο «ο Γολίαθλος» Ίσως καταλαβαίνετε περί τίνος πρόκειται.
Πρέπει να σημειώσω ότι κάποιες από τις ιστορίες τις προκαλέσατε εσείς με προτροπή να γράψω κάτι σχετικό με ένα θέμα, όπως το διήγημα «Σαν Μεγάλη Παρασκευή» για το Πάσχα, η «Ιπτάμενη γοργόνα» κ.α.
Υπάρχει πολύ ακόμα υλικό που είναι διαφορετικού χαρακτήρα και ίσως αποτελέσει τη βάση για κάποιο άλλο βιβλίο, όπως και τα σενάρια όλων των θεατρικών μου έργων, των ταινιών μου και του Χαρτοθεάτρου Καραγκιόζη. Επίσης οι στίχοι τραγουδιών και τα ποιήματα που γράφω κατά καιρούς.
ΕΡ.: Η ντόπια ιστορία μέσα από διηγήσεις πολιτών πολλές φορές έρχεται να συμπληρώσει κενά της επίσημης ιστορίας. Μας παρέχει πολύτιμες μη καταγεγραμμένες ιστορικές και λαογραφικές πληροφορίες. Αυτός ο λόγος της επόμενης ερώτησης μου: Από το 13+1 ιστορίες, το νέο σας βιβλίο μας δίνετε κάποιο ιστορικό ή λαογραφικό της Χίου, άγνωστο στο πλατύ κοινό;
ΑΠ.: -Έμεσα Ναι. Τα παιδικά μου χρόνια, η ζωή των γονιών μου και των παππούδων ήταν για μένα χρυσορυχείο γνώσης και ακουσμάτων. Όμως αυτό το υλικό κα. Γαΐλα, αφορά άλλο βιβλίο που ίσως γίνει στο μέλλον.. Αυτά έχουν δημοσιευθεί τη δεκαετία του ’90 σε εφημερίδα του χωριού μου αλλά και στις τοπικές εφημερίδες.
Αφήνω τη δουλειά των λαογραφικών καταγραφών σε συγγραφείς που το κάνουν πολύ καλά. Εγώ πάνω στο “μαγικό χαλί” μου πετάω και ταξιδεύω στο πριν, το τώρα και το μετά μέσα στα πέλαγα στις φαντασίας.
Αφιερώνω μάλιστα το βιβλίο με τα παραμύθια στις γιούς μου Μιχάλη και Σταμάτη που με ανέβασαν ένα βράδυ στη σοφίτα στις φαντασίας και με παράτησαν εκεί.
ΕΡ.: Παραμύθια. Τοπικά λαϊκά παραμύθια. Πιστεύετε ότι στην εποχή με τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές στις σχολικές αίθουσες το παραμύθι έχει θέση στην καρδιά των παιδιών;
ΑΠ.: Βεβαίως! Στα παιδιά αρέσει πολύ να ακούν παραμύθια. Προσέχουν και συμμετέχουν. Στα τμήματα ζωγραφικής πάντα λέω κι ένα παραμύθι σε κάθε μάθημα.
Τα περισσότερα σκαρώνονται εκείνη την ώρα όπως «Οι Αμυγδαλένιες». Τα παιδιά συμπληρώνουν, δίνουν λύσεις ή αλλάζουν το τέλος του παραμυθιού. Ενεργούν διαδραστικά, ενώ ζωγραφίζουν την εικόνα του.
Τα παραμύθια, όπως και οι ιστορίες είναι δικές μου εμπνεύσεις. Στην αρχή θα έλεγα ότι με καθοδηγούσαν οι γιοί μου. Αυτοί, όταν ήταν μικροί, ζητούσαν κάθε βράδυ ένα καινούριο παραμύθι για να κοιμηθούν. Ξεκίνησα να γράφω παραμύθια πριν 35 περίπου χρόνια, όταν στέρεψα πια από όλα τα γνωστά παραμύθια και την ελληνική μυθολογία βέβαια. Οι μικροί μου έδιναν ένα στίγμα και πάνω σ’ αυτό έχτιζα κάθε φορά το παραμύθι που ήθελαν να ακούσουν όπως «Το αεροπλανάκι μπουλντόζα».
Αργότερα δάσκαλοι με καλούσαν στα σχολεία να ζωγραφίσω και να μιλήσω πάνω στο θέμα που είχε επιλέξει η κάθε τάξη. Έτσι γράφτηκαν «Ο άρχοντας του Κάστρου», «Ο Ανέμωνας και η Λαλάδα», «Ο λαχανόκηπος του κυρ Ηλία» και άλλα.
Άλλες φορές ένα κομμάτι ρίζα στο τείχους του κάστρου ή μια πέτρα που μοιάζει με δράκο μου έβαζαν την ιδέα. Σε κάθε περίπτωση τα παραμύθια μου είναι διδακτικά, αντιπολεμικά και προάγουν τον άνθρωπο και τις αξίες του. Είναι Χιώτικα γιατί εδώ γεννήθηκαν και βασίζονται στον τρόπο ζωής του νησιού από τα βάθη των αιώνων. Ίσως κάποτε γίνουν κι αυτά τοπικά λαϊκά παραμύθια….
ΕΡ.: Γιατί τα παιδιά πρέπει να διαβάζουν παραμύθια;
ΑΠ.: Η φαντασία των παιδιών είναι απέραντη, τα παιδιά ζουν μέσα σε ένα παραμύθι. Στην πολύχρονη θητεία μου ως δάσκαλος ζωγραφικής παρατηρώ τα παιδιά ανεξαρτήτως ηλικίας. Όλα είναι χαρταετοί που μπορούν εύκολα να πετάξουν και να ταξιδέψουν μακριά. Λίγο αεράκι θέλει.
Τους λέω μια συμβουλή στο αλληγορικό παραμύθι «η Αλμύρα της θάλασσας»: «… να ξέρετε πως μόνο με τη μνήμη θα προστατεύεστε από τα λάθη και με την φαντασία θα προχωράτε μπροστά, θα κάνετε όνειρα και τα όνειρα σας, πράξεις. Μόνο έτσι θα περνάτε καλά και θα έχετε μια ειρηνική ζωή, γεμάτη δημιουργία. Σας ονομάσαμε ανθρώπους γιατί πρέπει να βλέπετε πάντα ψηλά. Να γίνεστε πάντα καλύτεροι.».
Όλο το καλοκαίρι αρχής γενομένης την 23η Μάη έκθεση ζωγραφικής του Μπάμπη Κοιλιάρη θα <τρέχει> στο Agora Residence.
Η έκθεση με τίτλο Θαλασσομάνες και καράβια περιλαμβάνει δημιουργίες του καλλιτέχνη από τις θεματικές ενότητες του: Θαλασσομάνες και Τσακισμένα καράβια, με θέμα τη θάλασσα.
ΕΡ.: Ποια είναι η σχέση σας με τη θάλασσα;
ΑΠ.: -Μμμμ! Θα σας πω κα. Γαΐλα.
“Γεννήθηκα σε ένα σάκο με αλμυρό νερό δίπλα σε μια γριά φυκιάδα. Ήταν κι άλλοι εκεί. Κάθε μέρα χτενίζαμε με αχινούς τα ξέμπλεκα μαλλιά της. Ζούσαμε υπέροχα! Μέχρι που ήρθε εκείνο το λαστιχένιο χέρι, μου έκοψε το λουρί μου και με πέταξε στη ξηρά. Άρχισα να κλαίω. Η ζωή εκεί ήταν δύσκολη και ο ήλιος καυτός. Το δέρμα μου ξεράθηκε, τα λέπια μου έπεσαν και στη θέση τους φύτρωσαν τρίχες. Πέρασα πολλά… Δεν μπόρεσα ποτέ να σταματήσω αυτή την «μη αναστρέψιμη» μετάλλαξή μου, όμως επιστρέφω εκεί, όποτε μπορώ, έστω και για λίγο. Γιατί θάλασσα είναι ο ιδρώτας μου, θάλασσα το αίμα μου, θάλασσα και το δάκρυ μου κι εγώ είμαι ένα κομμάτι απ αυτήν. Αν με κόψεις σε δέκα κομμάτια τα επτά είναι Θάλασσα…”.
Καταλάβατε; (από το Αιγαίο κι εγώ, αλληγορικό δοκίμιο)
ΕΡ.: Την δημιουργία των έργων αυτών των δύο συλλογών την ξεκινήσατε την 10ετία του ’90. Τώρα αυτές οι δύο ενότητες πόσα έργα περιλαμβάνουν και πόσες οι δημιουργίες σας που θα εκθέσετε στο Agora Residence;
ΑΠ.: Για να σας απαντήσω θα πρέπει να ανατρέξω στο αρχείο μου, αλλά τα έργα της πρώτης περιόδου ήταν γύρω στα 20. Έγιναν ως διαμαρτυρία τότε που κόβονταν από την ΕΟΚ όλα τα παραδοσιακά ξύλινα σκαριά, μικρά μεγάλα με κάποια επιδότηση, για την προστασία της παράκτιας αλιείας.
Είχα ζήσει κοντά σ’ αυτά σαν παιδί. Αργότερα ήρθαν οι «θαλασσομάνες» που είναι οι γυναίκες της οικογένειας του ψαρά και του ναυτικού που ανυπομονούν για κείνους. Το 2003 παρουσιάστηκαν στην Πινακοθήκη Χίου στην έκθεση «Ταξιδεύοντας».
Στη συνέχεια έγιναν 2 σειρές (40 έργα) με μινιατούρες σε καρτολίνες, ζωγραφική με τα δάχτυλα. Μετά ήρθε μια σειρά σχεδίων με σέπια και καλάμι σε χαρτί.
Η σειρά “Mare Mare” περίπου 12 έργα και η σειρά “Υδροβασίες” με ακουαρέλες και λαδοπαστέλ το 2005. Την ίδια περίοδο γίνεται η σειρά με 12 μουσικά καράβια. Μικρά έργα που τα μουσικά όργανα αντικαθιστούν τα πλοία, ταξίδεψαν σε όλη την Ελλάδα. Υπάρχουν ακόμα δεκάδες προσχέδια, ιδέες που περιμένουν να γίνουν πίνακες.
Τώρα στο AGORA θα εκτεθούν 12 αγαπημένα έργα διαφόρων περιόδων από την προσωπική μου συλλογή.
ΕΡ.: Πρόσφατα Μπάμπη Κοιλιάρη προχωρήσατε στην αναπαλαίωση της παρουσιαζόμενης εδώ εικόνας του Αγίου Γεωργίου. Είναι ιδιώτη; Μιλήστε μας για την συγκεκριμένη εικόνα.
ΑΠ.: Η Αγιογραφία δεν είναι όπως τη ζωγραφική. Δεν είναι παιχνίδι. Είναι επιστήμη κα. Γαΐλα. Ειδικά η συντήρηση. Πρέπει να γνωρίζεις όχι μόνο ζωγραφική αλλά και πολλά άλλα ιστορικά και τεχνικά στοιχεία που θα βοηθήσουν στην ανάταξή της εικόνας.
Η συγκεκριμένη εικόνα ανήκει σε ναό του χωριού μου, είναι στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα και επισκευασμένη τουλάχιστον άλλη μια φορά.
Φαίνεται δε ότι ο συντηρητής που επενέβη άλλαξε και την θέση του ονόματος του Αγίου Γεωργίου. Μετά το καθαρισμό της από τα οξειδωμένα βερνίκια έπρεπε να γίνει αισθητική αποκατάσταση για να επανέλθει το όνομα στη θέση του και η ζωγραφική στην πανοπλία που είχε χαθεί. Είναι μια προσφορά μου στο χωριό.
ΕΡ.: Έχοντας προχωρήσει σε συντηρήσεις αγιογραφιών πολλών εκκλησιών της Χίου μπορείτε να μας αναφέρετε ξωκλήσια ή εκκλησίες της Χίου που χρήζουν άμεσης επέμβασης Αγιογράφου άλλως θα καταστραφούν οι αγιογραφίες του;
ΑΠ.: Είναι πάρα πολλές οι εκκλησίες, που πρέπει να τις αναλάβει η αρχαιολογία και όχι οποιοδήποτε αγιογράφος.
Επειδή πρόσφατα επισκέφθηκα το Άγιο Γάλας, θα πω την Παναγία της σπηλιάς που καταρρέει, το μοναδικό Άγιο Θαλαλαίο, την Αγία Παρασκευή στο χωριό. Και τόσες άλλες που θα χαθούν όπως χαθήκαν και οι τοιχογραφίες της Παναγίας Υπακοής στο Λωβοκομείο…. Θλίψη!!! Σταματώ εδώ.
“Να αγαπάτε τους καλλιτέχνες”
ΕΡ.: Εσάς προσωπικά από τις δύο ενασχολήσεις σας του ζωγράφου και του αγιογράφου ποια σας δίνει μεγαλύτερη ικανοποίηση; Και, γιατί;
ΑΠ.: Είναι δυο διαφορετικά πράγματα, δεν συγκρίνονται μεταξύ τους, Νομίζω έχω απαντήσει πιο πάνω. Και τα δύο είναι εξ ίσου σημαντικά για μένα. Είναι σαν να λέμε τι είναι καλύτερο το Πανηγύρι το βράδυ ή η Θεία λειτουργία το πρωί;
Εν πάσει περιπτώσει η ζωγραφική θέλει δημιουργική έκφραση, φαντασία, πειραματισμό, και αν κάνεις δικά σου πράγματα δεν έχεις φόβο να αυθαιρετήσεις. Η Αγιογραφία θέλει αυστηρότητα και επίγνωση που χρειάζεται κι αυτή.
Αν μου επιτρέπετε, κλείνοντας να πω να αγαπάτε τους καλλιτέχνες και να τους στηρίζετε όπου και όπως μπορείτε. Έστω και με ένα «μου αρέσει» στα κοινωνικά δίκτυα.
Σε κάποιους ίσως, αυτά που κάνουν να φαίνονται απλά, να ξέρετε όμως ότι αυτοί έχουν καταναλώσει μεγάλο μέρος της ζωής τους για να τα κάνουν να φαίνονται έτσι. Σεβαστείτε το. Ευχαριστώ πολύ.
Ευχαριστώ τον καλλιτέχνη για την συνέντευξη.
Καλή επιτυχία στην έκθεση ζωγραφικής των έργων του στο Agora Residence, στην Απλωταριά. Αν βρεθείτε Χίο το καλοκαίρι περάστε κι από εκεί για μια επίσκεψη. Η έκθεση θα διαρκέσει από τις 23 Μαΐου έως το τέλος του καλοκαιριού και θα λειτουργεί καθημερινά ώρες καταστημάτων πλην Δευτέρας.
Καλοτάξιδα τα βιβλία του, “13+1 βιβλία γράφουν ιστορίες” και “17+1 μολύβια γράφουν παραμύθια”, τα οποία κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Άλφα πι-Χίος.
Τα παρουσιαζόμενα έργα είναι από το αρχείο του Μπάμπη Κοιλιάρη.
Για το chiosnews.com
Τασσώ Γαΐλα
Αρθρογράφος-Ερευνήτρια
