Πιστή στο κείμενο του Πλάτωνα, η «Αναπαράσταση της δίκης του Σωκράτη» παρουσιάζεται άπαξ αύριο (Σάββατο, 21/10/23) στο «Στούντιο», σε διδασκαλία ερμηνείας και σκηνοθεσία του Δήμου Αβδελιώδη, με τον Ελβετό πανεπιστημιακό και ελληνιστή Ζιλ Ντεκορβέ επί σκηνής να ερμηνεύει στα αρχαία ελληνικά.
Το έργο το επέλεξε, έκανε τη μετάφραση, τη διδασκαλία εκφοράς και ερμηνείας του αρχαίου κειμένου και τη σκηνοθεσία. Ο Δήμος Αβδελιώδης επέλεξε την Απολογία του Σωκράτη και δίδαξε τον Ελβετό Ζιλ Ντεκορβέ (Gilles Decorvet), καθηγητή Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο της Γενεύης και ένθερμο ελληνιστή, ώστε εκείνος να ερμηνεύσει στο πρωτότυπο, στα αρχαία ελληνικά δηλαδή, τον Σωκράτη στη σκηνική μεταφορά του κειμένου του Πλάτωνα!
ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ: ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ- efsyn.gr
Η «Αναπαράσταση της δίκης του Σωκράτη» έχει ανέβει ήδη στην Ελβετία (με το ακροατήριο να έχει γεμίσει ασφυκτικά την αίθουσα La Julienne στα περίχωρα της Γενεύης), στο Βιετνάμ (στην ιστορική Οπερα του Ανόι, όπου στο κοινό υπήρχαν διπλωματικοί αντιπρόσωποι 27 πρεσβειών και η παράσταση θεωρήθηκε «σπουδαίο σύγχρονο πολιτιστικό γεγονός για τη συμβολή της επικαιροποίησης των ιδεών του Σωκράτη»), ενώ ξεκίνησε το 2015 ως συμπαραγωγή του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος με την ΑΜΚΕ «Anagnorisis». Ηδη προγραμματίζονται νέες παραστάσεις ανά την Ευρώπη και τον κόσμο, ωστόσο αύριο Σάββατο, 21/10, το αθηναϊκό κοινό θα έχει μια μοναδική ευκαιρία να παρακολουθήσει την «Αναπαράσταση της δίκης του Σωκράτη» στο STUDIO. Αλλωστε από φέτος ο Αβδελιώδης συνεργάζεται με τον ιστορικό κινηματογράφο τέχνης, ιδρύοντας τη δική του Θεατρική Σκηνή όπου θα ανέβουν όλες οι θεατρικές δημιουργίες του, αλλά και νέες παραγωγές.
Στην παράσταση ο Δ. Αβδελιώδης έχει εφαρμόσει τη «Λογικο-μουσική» μέθοδο διδασκαλίας του, η οποία ξεφεύγει από την τυποποιημένη μουσικότητα στην απόδοση της αρχαίας ελληνικής, τη μανιέρα δηλαδή. «Και πώς θα μπορούσε να γίνει κάτι τέτοιο, ενώ τα έργα της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας είναι τόσο διαφορετικά μεταξύ τους;» μας λέει ο ίδιος. «Εάν οι ίδιες λέξεις και φράσεις ερμηνευτούν με τη γνωστή τυποποιημένη απόδοση, τότε έχουμε μια περιγραφική ερμηνεία, η οποία δεν μεταβιβάζει πληροφορίες και αλήθειες αλλά αναδεικνύει τις δεξιότητες των καλλιτεχνών -πράγμα που δεν είναι άνευ αξίας μεν, αλλά εμπεριέχει τον κίνδυνο να αφήσει ακαλλιέργητο το κοινό».
Γιατί όμως αυτό το έργο;
«Τα τριάντα έργα που ’χω κάνει μέχρι τώρα στο θέατρο τα ’χω επιλέξει με κριτήριο τη χρησιμότητά τους», μας απαντά ο Δ. Αβδελιώδης. «Χρήσιμο, άρα ωφέλιμο, θεωρώ ένα έργο όταν προκαλεί γνήσια συγκίνηση και ενθουσιασμό, έχοντας την πεποίθηση ότι η τέχνη είναι η δημιουργική πνοή του ανθρώπου ώστε να παράγει μοντέλα σκέψης που μπορούν να επηρεάζουν θετικά τις ανθρώπινες κοινωνίες. Η παράσταση έχει στηθεί σαν ένα αυθεντικό δικαστικό ντοκουμέντο όπου ο θεατής, παρακολουθώντας την αντιδικία μεταξύ του Σωκράτη και του Μέλητου, μπορεί να κατανοήσει το πραγματικό νόημα της αυτογνωσίας, όπως το έθεσε με τόση απλότητα ο Σωκράτης. Το κορυφαίο αυτό ντοκουμέντο του Πλάτωνα, που δυστυχώς δεν το γνωρίζουμε τόσο καλά, εξακολουθεί να ’ναι μάθημα ελευθερίας, παρρησίας και αλληλοσεβασμού».
Καλά και υπέροχα όλα αυτά, αλλά η αρχαία ελληνική; Δεν μιλάμε για μια «ζωντανή» γλώσσα… Ο Δ. Αβδελιώδης είναι ξεκάθαρος: «Είναι περίεργο ίσως (ίσως και όχι) ότι όσοι είδαν την παράσταση στο εξωτερικό, πάντα στα αρχαία ελληνικά, με υπέρτιτλους βέβαια, έδειξαν ιδιαίτερα την αγάπη και τον θαυμασμό τους για το μοναδικό επίπεδο του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού που παραμένει ακέραιος, ενώ για μας τους Ελληνες ακόμα ανεξερεύνητος. Οσο για το πόσο “ζωντανή” είναι η αρχαία ελληνική, ενώ εξακολουθεί να είναι ο φορέας του νοήματος των πιο σημαντικών έργων στην ιστορία του πολιτισμού, πράγματι ήταν σε πλήρη αδιαφορία και εθεωρείτο νεκρή. Το ότι μ’ αυτήν την παράσταση έγινε πάλι ζωντανή ήταν μια ανέλπιστη χαρά γιατί δεν το ’χα βάλει σκοπό. Ηρθε ύστερα από μια πορεία αρκετών χρόνων κι αφότου άρχισα να εφαρμόζω τη μέθοδό μου για τον τρόπο της φωνητικής ερμηνείας των κειμένων, η οποία μου ’δωσε τη δυνατότητα να παρουσιάσω και τη γλώσσα των Βιζυηνού, Παπαδιαμάντη, Χορτάτση και Σολωμού, ως απόλυτα λειτουργικές μορφές της γλώσσας μας μέσα από στη θεατρική τους μεταφορά.
Μην ξεχνάμε τη μουσικότητα αυτής της γλώσσας. Ακόμη κι αν δεν την καταλαβαίνεις στην ολότητά της, αλλά μόνο μέσα από τις αρμονικές του ήχου της, νιώθεις βιωματικά τα αισθήματα του Σωκράτη εν προκειμένω. Καμιά μετάφραση, όσο πιστή κι αν είναι, δεν θα μας αποκάλυπτε το ρίγος και το ήθος του την ώρα της απολογίας του. Μιλώντας ειδικά για το έργο, η δραματουργική κι η λεκτική δομή του αποτελεί μοντέλο ουμανιστικής, διαυγούς σκέψης που προκαλεί κάθαρση στο άκουσμα του πρωτότυπου κειμένου. Αν η λειτουργία της σκέψης μας, που έχει κίνητρο τη βούλησή μας και είναι η προϋπόθεση για να δώσει λύσεις ή να πάρει γρήγορες αποφάσεις, δεν έχει το κατάλληλο “λογισμικό”, τότε δεν γίνεται να είναι καίρια και αποτελεσματική και καταργεί τη βούληση ως προϋπόθεση της ελευθερίας. Πιστεύω πως χρειαζόμαστε το “λογισμικό” της αρχαίας ελληνικής γιατί εμπεριέχει την αυτογνωσία ως ζωντανού όντος αλλά κι όλες τις απαντήσεις και εξηγήσεις σε κάθε αναζήτησή μας. Ποτέ για παράδειγμα δεν θα μπορέσει να καταλάβει κανείς τόσο πειστικά και θεραπευτικά τη σημασία της λέξης φθόνος: φθίω + φθίνω = αφανίζομαι. Δηλαδή εξασθενώ. Αρα αν έχω φθόνο για κάποιον, εγώ ο ίδιος αρρωσταίνω κι όχι αυτός που μου τον προκαλεί. Το αναφέρω γιατί έχει σχέση με τον φθόνο που οδήγησε τον Σωκράτη στον θάνατο αλλά και στον ταυτόχρονο αφανισμό της Αθηναϊκής Δημοκρατίας, επειδή η πλειοψηφία προτίμησε εγωιστικά τη φθορά και τον φθόνο από την ανανέωση του τρόπου σκέψης της» καταλήγει. Και μας πείθει!
♦ Πληροφορίες: Μόνο για αύριο Σάββατο 21/10, στις 20.00, στο STUDIO new star art cinema (Σταυροπούλου 33, τηλ. 210-8220008, 210-8640054).
Με υπέρτιτλους στα νέα ελληνικά και τα αγγλικά. Στον ρόλο του κατηγόρου Μέλητου είναι ο Μάρκος Παλαιός.
Προπώληση: www.ticketservices.gr.
