Χίος: Κέντρο Ναυτιλιακής Ανάπτυξης

 Ενα πολύ ενδιαφέρον άρθρο για τη δημιουργία «Κέντρου Ναυτιλιακής Ανάπτυξης» στη Χίο λάβαμε από το δικηγόρο Χαράλαμπο Ι. Ζωγραφάκη, κάτοικο Λονδίνου. Τονίζοντας πως το μέλλον της Χίου πρέπει να είναι συνυφασμένο με τη ναυτιλία σημειώνει πως πρέπει να σταφούμε στον τριτογενή τομέα, τις υπηρεσίες. Μάλιστα ο κ. Ζωγραφάκης σημειώνει ότι τέτοιο μοντέλο υπάρχει και μας παραπέμπει στο μοντέλο της νορβηγικής πόλης Arendal.
Ακολουθεί αναλυτικά το άρθρο.

ΧΙΟΣ: ΕΝΑ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΟ ΚΕΝΤΡΟ ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ
Υπάρχει  μόνο μια χώρα στον κόσμο που έχει τη θάλασσα στη σημαία της, κι όταν τη σχεδίασαν οι πρόγονοί μας, δεν είχαν στο νου τους ούτε τον τουρισμό ούτε τις αμμουδιές   αλλά τη ναυτιλία και το εμπόριο.
Κι αν η Ελλάδα  είναι το ένα με τη θάλασσα,  τα Καρδάμυλα, οι Οινούσσες, η Λαγκάδα και η Χίος γενικά, είναι το λίκνο της ελληνικής ναυτιλίας.
 Είναι  αυτονόητο λοιπόν ότι από οποιοδήποτε προβληματισμό για την Ανάπτυξη της Χίου, δε θα μπορούσε να λείπει και η ναυτιλιακή διάσταση. Κι αυτό δεν είναι σχήμα λόγου, για χρήση σε επετείους. Κατά τη γνώμη πολλών, αλλά και του γράφοντος, αυτό είναι το μυστικό του μέλλοντος.
Χωρίς να αναφερθεί κανείς στα πολυάριθμα στοιχεία, στατιστικές και διαγράμματα που υπάρχουν πρέπει να σταθεί  στα εξής: Πρώτο,  στον  αριθμό πλοίων που είναι νηολογημένα στη Χίο και δεύτερο, στον  αριθμό των Χίων πληρωμάτων.  Ο τόπος πρέπει εξακολουθήσει να γεννάει ναυτικούς και θαλασσινούς επιχειρηματίες με τον ίδιο τρόπο που το έκανε πριν από τριάντα και πενήντα χρόνια.
Καθώς οι καιροί αλλάζουν ταχύτατα,  η πρόκληση της προσαρμογής φέρνει στο νου την πρόταση για δημιουργία Ναυτιλιακού Κέντρου στη Χίο.  Σήμερα η κυριαρχία των νέων τηλεπικοινωνιακών μέσων εκμηδενίζει τις αποστάσεις, δίνοντας νέες δυνατότητες και μορφές ανάπτυξης.
Τι σημαίνει λοιπόν Ναυτιλιακό Κέντρο στη Χίο; Ας δούμε πρώτα πού βαδίζει η ελληνική ναυτιλία στις αρχές του 21ου αιώνα. Στο σημερινό οικονομικό περιβάλλον του αδυσώπητου παγκόσμιου ανταγωνισμού και της υψηλής εξειδίκευσης ο κύριος ίσως πλουτοπαραγωγικός πόρος της χώρας, είναι η θάλασσα και  κλάδος της ελληνικής υπεροχής,  η ναυτιλία. Το μέλλον της Χίου πρέπει να εξακολουθήσει να είναι συνυφασμένο με τη ναυτιλία.
Πολλή συζήτηση γίνεται κάθε τόσο για μέτρα ενίσχυσης της ελληνικής ναυτιλίας δίνοντας την  εντύπωση  ότι η ελληνική ναυτιλία δίνει μάχες οπισθοφυλακής. Για τους ανθρώπους της θάλασσας όμως το ερώτημα είναι πώς η ελληνική ναυτιλία θα αναπτυχθεί ακόμα περισσότερο και όχι πώς δε θα σβήσει, διότι:
1. Η ναυτιλία μας κατέχει την ικανότητα του ανταγωνισμού στον παγκόσμιο στίβο
2. Έχει ανάγκη ικανών αξιωματικών. Ανθρώπων που συνδυάζουν τη χιλιόχρονη παράδοση στη ναυτοσύνη με τις σύγχρονες απαιτήσεις. Ναυτικούς που πρέπει να είναι συγχρόνως ναυτικοί, επιχειρηματίες και επιστήμονες, προκειμένου να φέρουν εις πέρας το έργο τους , που δεν είναι η απλή μεταφορά πραγμάτων, αλλά μια δύσκολη και επικίνδυνη αποστολή. Κι αν ληφθούν υπόψη, η αξία του πλοίου, του φορτίου και οι κίνδυνοι ατυχήματος, δε μπορεί να συγκριθεί με καμία άλλη επιχειρηματική δραστηριότητα.
Ωστόσο δεν πρέπει να εθελοτυφλούμε. Η πικρή αλήθεια είναι ότι η ανάγκη για ελληνικά κατώτερα πληρώματα θα φθίνει όπως σβήνουν άλλα παραδοσιακά επαγγέλματα.. Υπάρχει όμως ο χώρος και μια μεγάλη ευκαιρία:
Η ανάπτυξη των υπηρεσιών της ναυτιλίας.
Μέχρι πριν από είκοσι χρόνια,  στην πλειοψηφία τους οι  έλληνες πλοιοκτήτες είχαν την έδρα τους στο εξωτερικό. Εκτός από  πληρώματα και επιλεγμένα στελέχη απασχολούσαν ξένους και από όλη τη δραστηριότητα, το μόνο όφελος  για την Ελλάδα  και για τη Χίο ειδικότερα, ήταν τα εμβάσματα των πληρωμάτων.
Αυτή η φάση αντιπροσωπεύει μονάχα την  παιδική ηλικία ανάπτυξης της ελληνικής ναυτιλίας. Η Ελλάδα πρέπει να αναπτύξει σε βάθος τι ναυτιλία της. Ολόκληρο δηλαδή το πλέγμα  και όχι μόνο τα πληρώματα ή την πλοιοκτησία ή τη διαχείριση πλοίων. Για όσους σημειώσουν ότι η Ελλάδα έχει μακρά και μάλλον απογοητευτική ιστορία στην ανάπτυξη ναυπηγικών και άλλων κατασκευαστικών δραστηριοτήτων, θα αντιτείνω ότι οι Έλληνες παραδοσιακά επιτυγχάνουν στην παροχή υπηρεσιών και όχι στον πρωτογενή τομέα της οικονομίας.
Υπηρεσίες λοιπόν, τριτογενής τομέας. Αυτό είναι και το πλαίσιο στο οποίο πρέπει να κινηθεί και η ναυτιλιακή ανάπτυξη του νησιού.
Το μοντέλο υπάρχει  και δεν είναι άλλο απ’ αυτό της  νορβηγικής πόλης Arendal. Μικρή – στο μέγεθος της Χίου –  στα τέλη του περασμένου αιώνα είχε εισόδημα τριπλάσιο του μέσου όρου της Νορβηγίας διότι αποτελούσε το ναυτιλιακό κέντρο της χώρας με κάπου 500 πλοία, σχεδόν το 15% του συνόλου.
Να η  Χίος του βορρά λοιπόν. Με μια διαφορά όμως. Εκεί οι κάτοικοι δεν αρκέστηκαν στο να παρέχουν τους καλύτερους καπετάνιους και πληρώματα της Βόρειας Θάλασσας αλλά, ήδη το 1890 ίδρυσαν το Gard, έναν από τους τρεις ναυτασφαλιστικούς οργανισμούς της Νορβηγίας. Στο μεταξύ, οι Νορβηγοί έφτιαξαν μεγάλες ναυτιλιακές τράπεζες, ασφαλιστικές εταιρείες και κατάφεραν να έχουν μια σχεδόν αυτάρκη ναυτιλιακή βιομηχανία, με βάθος που καλύπτει από τα κατώτερα πληρώματα, μέχρι τραπεζίτες, ασφαλιστές, εταιρείες ναυτιλιακών τηλεπικοινωνιών και ό,τι άλλο μπορεί να φανταστεί κανείς.
Τι διδάσκει το σκανδιναβικό παράδειγμα; Δεν πρέπει να βλέπουμε τη ναυτιλιακή παράδοση της Χίου στατικά. Ο ρόλος του νησιού δεν είναι μόνο να προσφέρει τα νιάτα του ως πληρώματα και αξιωματικούς. Η ναυτιλία είναι για τη Χίο μια ζωντανή πραγματικότητα που όχι μόνο πρέπει να επιζήσει αλλά και θα φθάσει ακόμα ψηλότερα, αρκεί να διατηρήσει την εφευρετικότητα και το δυναμισμό που είχαν οι παππούδες και οι προπαππούδες μας.
Πολλοί Χιώτες θα εξακολουθήσουν να μπαρκάρουν ως αξιωματικοί. Αυτούς θα πρέπει να τους ενθαρρύνουμε και να τους εξασφαλίσουμε την καλύτερη δυνατή εκπαίδευση. Στο μέλλον όμως οι νέοι και οι νέες της Χίου ίσως προτιμήσουν να μη μπαρκάρουν, ή ενδεχομένως να μη μπορούν διότι η ζήτηση για ευρωπαϊκά πληρώματα θα συνεχίσει να μειώνεται. Θα απασχολούνται όμως στον τομέα των υπηρεσιών της ναυτιλίας.
Ναυλομεσίτες, τράπεζες, ασφαλιστικές εταιρείες και P&I clubs, νηογνώμονες, διακανονιστές αβαριών, δικηγόροι, εκδότες, ναυτιλιακές τηλεπικοινωνίες, πληροφορική στη ναυτιλία. Ωστόσο αυτό που πρέπει  να διασφαλισθεί είναι η ποιότητα επειδή ότι  και να προσφέρει το νησί πρέπει να είναι παγκόσμιου βεληνεκούς. Και το εννοώ. Ακριβώς με τον ίδιο τρόπο που ο χιώτης πλοιοκτήτης έχει ως εμπορικό στίβο την Υδρόγειο. Τα ημίμετρα της στεριανής οικονομίας εδώ δεν έχουν θέση. Οι κρατικοί προστατευτισμοί, τα μικροπολιτικά συμφέροντα και το τελευταίο αγαπημένο άθλημα των συμπατριωτών μας, το κυνήγι της επιδότησης, δεν εξασφαλίζουν το μέλλον στον ανταγωνιστικό περιβάλλον της ναυτιλίας.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο πρέπει να βρει η Χίος το ρόλο της. Η συνδυασμένη παρουσία της  δραστήριας Ακαδημίας Μηχανικών Εμπορικού Ναυτικού  με το ΚΕΣΕΝ και το Πανεπιστήμιο Αιγαίου καθώς και η αγάπη των χιωτών της ναυτιλίας ανά τον κόσμο,  είναι η κινητήρια δύναμη. Δεν είναι αργά  για να γίνει η Χίος το Arendal του Νότου…
Οι προτάσεις μου περικλείονται στις παρακάτω γραμμές:
* Εκπαίδευση. Πρώτη προτεραιότητα. Σύγχρονες ΑΔΣΕΝ και ΚΕΣΕΝ στη Χίο σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Γιατί να μην πρωτοπορίσει η Χίος και να κάνει triple sandwich courses με το συνδυασμό θαλάσσιας υπηρεσίας, ναυτικής εκπαίδευσης και στοιχείων ναυτιλιακής οικονομίας σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Αιγαίου; Τα μικρά μεγέθη που εμπλέκονται είναι το πλεονέκτημα, καθώς παρέχουν την απαιτούμενη ευελιξία και προσαρμοστικότητα. Όταν αναπτυχθεί η απαιτούμενη τεχνογνωσία, θα μπορούσε να εδραιωθεί στη Χίο μια πρωτότυπη σχολή ναυτικής εκπαιδεύσεως τόσο για τους θαλασσινούς εργάτες της ναυτιλίας τόσο και για τους στεριανούς.
* Νηολόγηση πλοίων στη Χίο. Εύκολο και συμβαίνει από τώρα. Προϋπόθεση: Ταχεία και άψογη εξυπηρέτηση από τις αρχές.
Πιστεύω ότι όλα αυτά είναι απολύτως εφικτά. Δε μπορώ όμως να αντισταθώ στον πειρασμό να κάνω κα μια μικρή αναφορά σε ένα σχέδιο που ίσως να θεωρηθεί μη αρμόζον στην καθιερωμένη αντίληψη για μια κρατικιστική και παρεμβατική οικονομία.
* Πολλές ανεπτυγμένες χώρες έχουν θεσπίσει κίνητρα για θεμελίωση και αποκέντρωση επιχειρήσεων, βασισμένες σε πρότυπα υπεράκτιων εταιρειών. Π.χ. η Ιρλανδία, το Λουξεμβούργο. Άλλες χώρες  έχουν τις δικές τους δορυφορικές υπερπόντιες κτήσεις, τις οποίες χρησιμοποιεί κατά κόρον η υπάρχουσα βιομηχανία. Π.χ. Βερμούδες, Μπαχάμες, Virgin Islands, Λιχτενστάιν, ή ακόμα και η Κύπρος.
Γιατί να μην αναπτύξει και η Ελλάδα το δικό της υπεράκτιο κέντρο (off shore)και μάλιστα στη Χίο; To υπόδειγμα της εγκατάστασης αλλοδαπών επιχειρήσεων στην Ελλάδα υπήρξε πάντοτε η ναυτιλία. Για τους γνωρίζοντες, ο Ν. 89/1968. Αν λοιπόν επιτρέψει το κράτος την ίδρυση υπεράκτιου νηολογίου με έδρα τη Χίο, το καθεστώς αυτό θα μπορούσε να επεκταθεί και σε πολλές ακόμα  επιχειρηματικές δραστηριότητες.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Το παρελθόν δείχνει το δρόμο αλλά δεν πρέπει μόνο να αναπολούμε τις παλιές μέρες. Η παράδοση και το μεράκι υπάρχουν. Επ’ ευκαιρία των πρωτοβουλιών που αναπτύσσονται θα ήταν ευχής έργο να δημιουργηθεί ένα ολοκληρωμένο κέντρο ναυτιλιακής εκπαίδευσης ώστε ν’ αποτελέσει τη μαγιά για ένα ναυτιλιακό κέντρο στη Χίο.
Το μέλλον της Ελλάδας και πολύ περισσότερο της Χίου είναι στη θάλασσα. Στους νέους του νησιού που διαβάζουν αυτές τις γραμμές εύχομαι να ακούσουν το κάλεσμα της . Όχι αναγκαστικά από ψαρόβαρκα ή το μότορσιπ. Οι εποχές αλλάζουν. Μπορεί να το ακούσουν και στο e-mail. Αρκεί να το ακούσουν και να το ακολουθήσουν.
ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ  Ι. ΖΩΓΡΑΦΑΚΗΣ  
Δικηγόρος

MiddletonPotts,
3 Cloth Street, 
Barbican,
London EC1A 7NP
www.middletonpotts.co.uk