Ο Κάμπος της Χίου μεταξύ των 7 πιο απειλούμενων μνημείων πολιτιστικής κληρονομιάς στην Ευρώπη

Μια θέση που δεν θα την ήθελε κανείς για τον τόπο του, αυτή στον κατάλογο των 7 πιο απειλούμενων μνημείων πολιτιστικής κληρονομιάς στην Ευρώπη, κατέχει ο Κάμπος της Χίου.

Βρίσκεται στο πρόγραμμα «The 7 Most Endangered» του 2016, σύμφωνα με τον Οργανισμό EUROPA NOSTRA (τον κορυφαίο Ευρωπαϊκό οργανισμό για την πολιτιστική κληρονομιά) και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων.

Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης στο Ateneo Veneto της Βενετίας στην Ιταλία, στις 16 Μαρτίου παρουσιάστηκαν τα 7 μνημεία ως εξαιρετικά δείγματα της Ευρωπαϊκής πολιτιστικής κληρονομιάς που βρίσκονται σε σοβαρό κίνδυνο.

Είτελόγω έλλειψης πόρων ή ειδικών γνώσεων, είτε λόγω εγκατάλειψης ή λόγω ανεπαρκούς σχεδιασμού. Είναι συνεπώς απαραίτητη η άμεση δράση. Μέχρι το τέλος του χρόνου πρόκειται να οργανωθεί η αποστολή ομάδων εμπειρογνωμόνων στα μνημεία και η σύνταξη βιώσιμων σχεδίων δράσης.

To Πρόγραμμα «7 Most Enadngered» έχει την υποστήριξη του προγράμματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης «Creative Europe», ως τμήμα του προγράμματος της Europa Nostra για το δίκτυο «Προωθώντας την Πολιτιστική Κληρονομιά».

Πιο απειλούμενο μνημείο η Λιμνοθάλασσα της Βενετίας

Επιπλέον η Europa Nostra και το Ινστιτούτο της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, μετά από πρόταση διεθνούς ομάδας εμπειρογνωμόνων, αποφάσισαν να προβάλουν έναν εξαιρετικής αξίας για την ευρωπαϊκή πολιτιστική κληρονομιά θησαυρό, τη Λιμνοθάλασσα της Βενετίας στην Ιταλία.
Ο μαέστρο Plácido Domingo, πρόεδρος της Europa Nostra, δήλωσε: «Ο κατάλογος αυτός εφιστά την προσοχή στα σπάνια δείγματα της πολιτιστικής και φυσική κληρονομιάς που κινδυνεύουν να χαθούν για πάντα. Οι κατά τόπους κοινότητες δραστηριοποιούνται ενεργά για τη σωτηρία αυτών των πειστηρίων της κοινής μας ιστορίας αλλά χρειάζονται μεγαλύτερη υποστήριξη. Εκ μέρους της Europa Nostra, καλώ τους εμπλεκόμενους σε τοπικό αλλά και Ευρωπαϊκό επίπεδο, τόσο στον ιδιωτικό όσο και στο δημόσιο τομέα, να ενώσουν τις δυνάμεις τους μαζί μας για να εξασφαλίσουμε ένα υποσχόμενο μέλλον για τους τόπους αυτούς. Η διάσωση της κοινής πολιτιστικής μας κληρονομιάς επιφέρει αναρίθμητα κοινωνικά και οικονομικά οφέλη, όχι μόνο σε περιοχές και χώρες που εμπλέκονται, αλλά και στην Ευρώπη ως σύνολο, όπως αναγνωρίζεται όλο και περισσότερο από τους Ευρωπαϊκούς θεσμούς και διασαφηνίζεται από την πρόσφατη ανακοίνωση «Η Πολιτιστική Κληρονομιά μετρά για την Ευρώπη (Cultural Heritage Counts for Europe)».
 Σε απάντηση της ανακοίνωσης των 7 πλέον απειλούμενων μνημείων, 2016, ο Tibor Navracsics, Ευρωπαϊκός Επίτροπος Παιδείας, Πολιτισμού, Νεολαίας και Αθλητισμού, δήλωσε: «Η πολιτιστική μας κληρονομιά είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ύπαρξή μας ως ανθρώπινα όντα. Δεν πρέπει να την θεωρούμε δεδομένη. Αντίθετα, οφείλουμε να την εκτιμούμε και να την προστατεύουμε, προκειμένου να την διατηρήσουμε. Για το λόγο αυτό η ΕΕ συνεργάζεται με πόλεις και περιφέρειες με στόχο την διατήρηση των μνημείων και των τόπων πολιτιστικής κληρονομιάς. Στόχος μας είναι να δώσουμε τη δυνατότητα στις τοπικές κοινωνίες να ανακαλύψουν και να βιώσουν αυτήν την κληρονομιά, καθώς και να τους δώσουμε το λόγο σχετικά με τους τρόπους διαχείρισης της. Πρόκειται για μια εξαιρετική ευκαιρία συγκρότησης ομάδων και δόμησης ανοικτών, ανεκτικών κοινωνιών – πράγμα που σήμερα φαντάζει πιο απαραίτητο από ποτέ».

 «Τα έργα της πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς που χαίρουν σωστής διαχείρισης έχουν τη δυνατότητα να συνεισφέρουν σημαντικά στην περιφερειακή ανάπτυξη και την αστική αναζωογόνηση σε όλη την Ευρώπη. Για το λόγο αυτό το Ινστιτούτο της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συμμετέχουν ενεργά στο πρόγραμμα 7 Most Endangered » προσέθεσε ο Francisco de Paula Coelho, επικεφαλής του Ινστιτούτου της ΕΤΕ.

Θα επισκεφθούν και τη Χίο

Στους επόμενους μήνες, η Europa Nostra και το Ινστιτούτο της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, μαζί με άλλους εταίρους και τους φορείς που κατέθεσαν τις υποψηφιότητες, θα επισκεφθούν τα 7 επιλεγμένα μνημεία και θα συναντηθούν με τους βασικούς εμπλεκόμενους φορείς.
 Εμπειρογνώμονες στα θέματα πολιτιστικής κληρονομιάς και οικονομικών θα προσφέρουν τεχνική υποστήριξη, θα προτείνουν πιθανές πηγές. χρηματοδότησης και θα επιχειρήσουν να κινητοποιήσουν την κοινωνία με στόχο την ευρύτερη στήριξη του προγράμματος.
Τα 7 πλέον απειλούμενα μνημεία για το 2016 επιλέχθηκαν από το Συμβούλιο της Europa Nostra από τη λίστα των 14 επιλαχόντων.
Η τελευταία είχε συνταχθεί από επιτροπή ειδικών στην Ιστορία, Αρχαιολογία, Συντήρηση, Project Analysis και Οικονομικά. Οι υποψηφιότητες υποβλήθηκαν από την κοινωνία των πολιτών ή από δημόσιους φορείς που συμμετέχουν στο ευρύτατο δίκτυο μελών και συνεργαζόμενων οργανισμών της Europa Nostra απ’ όλη την Ευρώπη.
To Πρόγραμμα «The 7 Most Endangered» ξεκίνησε τον Ιανουάριο 2013 από την Europa Nostra με το Ινστιτούτο της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων ως χρηματοδοτικό εταίρο και την Αναπτυξιακή Τράπεζα του Συμβουλίου της Ευρώπης ως συνεργαζόμενο εταίρο. Έμπνευση στάθηκε ένα παρόμοιο επιτυχημένο πρόγραμμα που εφαρμόσθηκε στην Αμερική από το US National Trust for Historic Preservation. Το πρόγραμμα «The 7 Most Endangered» δεν αποτελεί χρηματοδοτικό πρόγραμμα. Στόχος του είναι να λειτουργήσει ως καταλύτης δράσης και να προωθήσει τη «δύναμη του παραδείγματος».

Τα υπόλοιπα 6 μνημεία που επιλέχθηκαν ως τα 7 πλέον απειλούμενα μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς στην Ευρώπη για το 2016 είναι:

–          Ο αρχαιολογικός χώρος του Ererouyk και το χωριό Ani Pemza – Αρμενία,

–          το Θαλάσσιο Οχυρό του Patarei στο Ταλίν – Εσθονία,

–           το αεροδρόμιο του Ελσίνκι-Malmi – Φινλανδία,

–          η κινητή γέφυρα Colbert στη Dieppe – Γαλλία,

–          η Μονή Αγ. Αντωνίου στην Padua, Extremadura – Ισπανία,

–          η αρχαία πόλη του Hasankeyf και ο περιβάλλων χώρος της – Τουρκία.

Κάμπος Χίου

–          Ο Κάμπος της Χίου είναι μια ημιαγροτική περιοχή εντός των ορίων της πόλης της Χίου. Αποτελεί παράδειγμα της συνύπαρξης Βυζαντινών, Γενοβέζικων και τοπικών αρχιτεκτονικών παραδόσεων και επιρροών και χρονολογείται αρχικά από τον 14ο αι. Βρίσκεται σε μια εύφορη πεδιάδα στην ανατολική ακτή του νησιού, και αρχικά αποτελείτο από 200 και πλέον κτήματα που συμπεριελάμβαναν περιβόλια (τυπικά αγρο- οικοσυστήματα), αρχοντικά σπίτια και εκκλησίες. Ο υφιστάμενος αστικός ιστός περιλαμβάνει ιστορικά κτίρια από τον 14ο έως τον 18ο αι., καθώς και νεοκλασικά κτίρια των αρχών του 20ου αιώνα. Η περιοχή αποτελεί ένα ιδιαίτερο ζωντανό ιστορικό παράδειγμα συνύπαρξης κατοικίας και παραγωγής. Κτισμένος ολόκληρος με την τοπική πέτρα, ο Κάμπος είναι ένα σύνολο εξαιρετικής ομορφιάς. Ο Κάμπος σήμερα απειλείται αφενός από την αδυναμία των κατοίκων να συντηρήσουν και να διατηρήσουν τις ιδιοκτησίες τους, και αφετέρου από ακατάλληλες για τον τόπο χρήσεις, όπως αυτές εισάγονται με το Πολεοδομικό Σχέδιο του 2008.
 Προκειμένου να αποφευχθεί περαιτέρω φθορά και αλλοίωση του μοναδικού χαρακτήρα του ιστορικού αυτού συνόλου, και μέσα στα πλαίσια του προγράμματος Ευρωπαϊκής Πολιτικής Συνοχής και της αναπτυξιακής στρατηγικής της ΕΕ «Ευρώπη 2020», προτείνεται μια σειρά δράσεων αναφορικά με θέματα αποκαταστάσεων, υποδομών, καλλιεργειών, κυκλοφορίας κοκ.
Η υποψηφιότητα του Κάμπου για το πρόγραμμα «7 Most Endangered» 2016 υποβλήθηκε από την ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Περιβάλλοντος και Πολιτισμού σε συνεργασία με το σωματείο Φίλοι του Κάμπου Χίου, που εκπροσωπεί τους ιδιοκτήτες.

ΙΣΤΟΡΙΚΟ
 Η Europa Nostra είναι η Πανευρωπαϊκή ομοσπονδία μη-κυβερνητικών οργανισμών για την πολιτιστική κληρονομιά. Με την στήριξη ενός ευρύτατου δικτύου δημόσιων φορών, ιδιωτικών εταιρειών και προσώπων και καλύπτοντας 40 χώρες σ’ όλη την Ευρώπη, αποτελεί τη φωνή της κοινωνίας των πολιτών για την προστασία και προώθηση της πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς της Ευρώπης. Με έτος ίδρυσης το 1963, η Europa Nostra αναγνωρίζεται σήμερα ως το πιο αντιπροσωπευτικό δίκτυο πολιτιστικής κληρονομιάς στην Ευρώπη. Πρόεδρος της οργάνωσης είναι ο Plácido Domingo, παγκοσμίου φήμης τενόρος και διευθυντής ορχήστρας. Η Europa Nostra πραγματοποιεί εκστρατείες για τη διάσωση των Ευρωπαϊκών μνημείων, χώρων και φυσικών τοπίων που βρίσκονται σε κίνδυνο, ιδιαίτερα μέσω του προγράμματος ‘The 7 Most Endangered’. Επιβραβεύει την αριστεία μέσω των βραβείων της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Πολιτιστική Κληρονομιά / Europa Nostra Awards. Συνεισφέρει στην διαμόρφωση και υλοποίηση των Ευρωπαϊκών στρατηγικών και πολιτικών αναφορικά με την πολιτιστική κληρονομιά, μέσω δομημένου διαλόγου με τους Ευρωπαϊκούς θεσμούς και τον συντονισμό της πλατφόρμας European Heritage Alliance 3.3. Το Ινστιτούτο της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων / European Investment Bank Institute (EIBI) προωθεί τις Ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες για το κοινό καλό. Δημιουργήθηκε ως μέρος του Ομίλου της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων τον Ιανουάριο 2012, ώστε να λειτουργήσει ως καταλύτης για κοινωνικές, πολιτιστικές εκπαιδευτικές και ερευνητικές δραστηριότητες με κατεύθυνση την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη στην Ευρώπη.