Μνήμη Μικρασίας
Αντιγόνη, το μαγευτικό νησί στον Μαρμαρά
Γράφει η Τασσώ Γαΐλα
Νότια της Κωνσταντινούπολης, στο στόμιο του κόλπου της Νικομήδειας, στη θάλασσα του Μαρμαρά υπάρχει ένα σύμπλεγμα νησιών τα πασίγνωστα Πριγκηπονήσια.
Τα ονόματα τους:
Πρίγκηπος, Χάλκη, Πρώτη και Αντιγόνη (ενώ υπάρχουν και πέντε μικρότερα).
Η Αντιγόνη βρίσκεται ανάμεσα στην Πρώτη και τη Χάλκη. Ένα πανέμορφο νησί με έντονο Ελληνικό χρώμα, όμορφες ξύλινες επαύλεις και μόνιμους Έλληνες κατοίκους.
Όλοι γνωρίζουμε την Πρίγκηπο (που είναι και το μεγαλύτερο νησί του συμπλέγματος), την Χάλκη και την Πρώτη.
Σήμερα θα επισκεφθούμε την Αντιγόνη με τους περίπου 800 κατοίκους της.
Ω Αντιγόνη!
Ταξίδι με το καραβάκι της γραμμής από την πολύβουη Κωνσταντινούπολη στη θάλασσα του Μαρμαρά με προορισμό την Αντιγόνη το πριγκηπονήσι που έχει διατηρήσει περισσότερο από όλα το χαρακτήρα και την αρχοντιά της…
Την Αντιγόνη, που οι Τούρκοι αποκαλούν Burgaz ada το νησί του Κάστρου, αφού το κάστρο της δεσπόζει στη κορυφή του νησιού.
Μια φορά κι έναν καιρό ένας από τους διαδόχους του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ο Μακεδόνας Δημήτριος ο Πολιορκητής (337 π.Χ-283 π.Χ) έκτισε εδώ ένα κάστρο και έδωσε στο νησί το όνομα του πατέρα του, Αντίγονου του Μονόφθαλμου.
<Αντίγονον> την αποκαλούσαν και οι Βυζαντινοί ενώ οι ξένοι περιηγητές του μεσαίωνα την σημείωναν ως Burgo δηλαδή Κάστρο από τον προαναφερόμενο πύργο.
Άμαξες και ποδήλατα είναι τα μόνα μέσα μεταφοράς στην καταπράσινη Αντιγόνη (Burgazada) με τα όμορφα ξύλινα σπίτια, τα περιποιημένα αρχοντικά και τις ακριβές επαύλεις.
Η Αντιγόνη εκτός από τον μόνιμο Ελληνικό πληθυσμό της τα παλιότερα χρόνια υπήρξε θέρετρο διακοπών των αστικών στρωμάτων.
Σήμερα οι Έλληνες κάτοικοι του είναι περίπου 120, μικρή Ελληνική κοινότητα αλλά αυξάνεται τους θερινούς μήνες από παραθεριστές.. Οι μόνιμοι Έλληνες συντηρούν την Εκκλησία του Αγίου Ιωάννη με τον εντυπωσιακό τρούλο καθώς και τον Κοιμητηριακό Ναό του Προφήτη Ηλία.
Ιστορία
Αντίγονον το όνομα του νησιού στα Βυζαντινά χρόνια όπου τον 9ο αιώνα ο αυτοκράτορας Βασίλειος Α’ ο Μακεδόνας έκτισε στο οροπέδιο του νησιού που βρίσκεται στο κέντρο του, τη Μονή Θεοκορυφώτου που με τον περίβολο της καταλάμβανε σχεδόν όλο το οροπέδιο.
Λέγεται ότι η Μονή κτίστηκε πάνω σε προγενέστερο Ναό του Δία.
Πολύ αργότερα, το 1869 ο Χουρμούζιος Τριανταφύλλου έκτισε από τα απομεινάρια της μονής και στη θέση του παλιού καθολικού της, το μικρό ναό του Σωτήρος που υπάρχει μέχρι σήμερα.
Ακολούθησε η Άλωση της Κωνσταντινούπολης και τα Πριγκηπονήσια πρόβαλαν αντίστατη στον Πορθητή και γι’αυτό ο πληθυσμός τους εξανδροποδίστηκε.
Στη θέση τους ο Πορθητής εγκατέστησε Ρωμιούς από την περιοχή της Μαύρης Θάλασσας, στους οποίους έδωσε ειδικά προνόμια, δηλαδή φοροαπαλλαγές, το δικαίωμα αυτοδιοίκησης και τη μη εγκατάσταση Τούρκων.
Σταδιακά άρχισε η εγκατάσταση ελληνικών οικογενειών από την Άνδρο, τη Νάξο, τη Χίο, την Κρήτη, τη Μάνη, την Τσακωνιά, τον Πόντο και τη Θράκη.
Μόνο Έλληνες λοιπόν οι κάτοικοι, που τους διοικούσαν πρόκριτες.
Η Αντιγόνη τον 20ο αιώνα
Το νησί, μέχρι περίπου τα μέσα του περασμένου αιώνα και τις ταραγμένες περιόδους στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, ήταν ένα ψαρονήσι, ο πληθυσμός του οποίου ήταν κυρίως Ρωμιοί, επομένως κι η γλώσσα που ακούγονταν περισσότερο ήταν τα ρωμαίικα, τα ελληνικά.
Τουρκικό σχολείο δημιουργήθηκε μόλις στα μέσα της δεκαετίας του 1960 και πριν από αυτό, αρκετοί ήταν οι Τούρκοι που φοίτησαν στο ρωμαίικο σχολείο, με αποτέλεσμα κάποιοι από τους ‘’παλιούς’’ Τούρκους της Αντιγόνης να μιλούν καλά τα ελληνικά.
Το ρωμαίικο σχολείο της Αντιγόνης έκλεισε το 1974, λόγω της απουσίας μαθητών κι έπειτα μετατράπηκε σε διαμερίσματα, τα έσοδα των οποίων εκμεταλλεύεται η κοινότητα.
Η μέρα ενός ταξιδιώτη στο νησί, περνάει ανέλπιστα ευχάριστα.
Αν είσαι τυχερός θα βρεις κάποιον ντόπιο και θα ακούσεις πολλές ιστορίες για τη Ρωμιοσύνη της Αντιγόνης• για τα Ρωμαίικα καταστήματα, για το μανάβη τον Σωτήρη, τον μπακάλη τον Αντώνη, για το εστιατόριο του Λάμπρου, για τον ψαρά τον Στέλιο και τον Μανόλη που έβγαζε τα καβούρια.
Θα μάθεις ακόμα για τα περιβόλια και τους κήπους του νησιού, για το Μίμη το Μωϊσάκη, που καλλιεργούσε ορχιδέες και χρυσάνθεμα και τα πουλούσε στην Πόλη, για τον περιβόλι του Τάσου τον Χάτου που αργότερα έγινε ζωολογικός κήπος και τώρα εκεί στεγάζεται ο ναός των Αλεβιτών, για τον κήπο του Φώτη, για τον Τζιρόπουλο το γιατρό που ερχόταν από την Πρίγκηπο.
Το πρώτο τουρκικό κατάστημα στην Αντιγόνη άνοιξε μόλις το 1965, ενώ το 1978 έκλεισε και το τελευταίο Ρωμαίικο μαγαζί. Η Αντιγόνη δεν υπήρξε ποτέ πεδίο συγκρούσεων και αναταραχών, ούτε κατά την ταραγμένη περίοδο του Κυπριακού το ‘74, ούτε νωρίτερα, το ‘’μαύρο’’ Σεπτέμβρη του ’55 (τότε στην Αντιγόνη ζούσαν περίπου 100 Ελληνικές οικογένειες).
Κατά τη διάρκεια μάλιστα των Σεπτεμβριανών κι ενώ στην Πόλη έγιναν τρομερές καταστροφές εις βάρος των Χριστιανών, στην Αντιγόνη, δεν άφησαν να γίνει τίποτα κακό.
Οι γεμάτες βάρκες που ήρθαν με σκοπό να προκαλέσουν καταστροφές, έφυγαν πίσω χωρίς να καταφέρουν να προκαλέσουν πληγές στο νησί, αφού οι ίδιοι οι Τούρκοι κι ο αρχιαστυνόμος της Αντιγόνης δεν άφησαν κανένα να αποβιβαστεί από αυτές, απειλώντας τους μάλιστα με τη χρήση όπλων.
Η Αντιγόνη ξεχώριζε και θα συνεχίσει να ξεχωρίζει για τον κοσμοπολίτικο αέρα της. Ήταν και θα παραμείνει τόπος ευλογημένος γιατί οι Αντιγονιώτες, ανεξάρτητα από τη θρησκεία στην οποία πιστεύουν, αγαπούν πάνω απ’ όλα το νησί τους. Ακόμα κι αν υπάρχουν κάποιες διαφορές, δεν είναι ικανές να προκαλέσουν διαμάχες μεταξύ των κατοίκων.
Κατά τη διάρκεια μάλιστα μιας χριστιανικής εορτής, Χριστιανοί και Μουσουλμάνοι πάνε μαζί στην εκκλησία κι αντίστοιχα το ίδιο συμβαίνει στις μουσουλμανικών εορτές, πάντα με σεβασμό και αγάπη για τον τόπο τους.
Η Αντιγόνη, είναι άλλωστε το μόνο νησί που έχει ορθόδοξες εκκλησίες, μουσουλμανικό τέμενος (το οποίο χτίστηκε μόλις το 1951), Εβραϊκή συναγωγή, καθολική εκκλησία και ναό των Αλεβιτών (τζεμ εβί).
Αντιγόνη, ένας προορισμός ταξιδιωτικός σε ένα νησί με παρελθόν Ελληνικό και ένδοξο. Ευχή όλων μας και ο σύγχρονος Ελληνισμός να δημιουργήσει ένδοξη εποχή με μέλλον και παρακαταθήκη για τις επόμενες γενεές.
Βασικές πηγές υλικού: !) Ακύλα Μήλλα, Πριγκηπόνησα, εκδ. ΤΑ ΝΕΑ, 2008.2) wikimapia.org.3) Protagon.gr.
Για το chiosnews.com
Τασσώ Γαΐλα
Αρθρογράφος-Ερευνήτρια
