1) Γρηγόρη Δ. Σπανού: <<Βρονταδούσικες Προσωπογραφίες>> (Έκδοση Συλλόγου Γονέων και Κηδεμόνων Γυμνασίου Βροντάδου)
2) Χριστοφόρου Γ. Γατανά: <<Τραγούδια από τη Χώρα, τα Καρδάμυλα, τη Βολισσό, το Πυργί και χωριά της Χίου>> (Έκδοση Δήμου Καρδαμύλων)
Του Γιώργου Φ. Παπαδόπουλου – Δημοτικού Συμβούλου Χίου
Εάν στη σημερινή εποχή οι πάντες διακηρύττουν ότι, η κοινωνία μας υφίσταται έντονη οικονομική κρίση, θα πρέπει να καταστεί σαφές ότι τούτο οφείλεται – πρωτίστως – στην πνευματική κρίση η οποία – αναμφισβήτητα – προηγείται κάθε άλλης.
Εάν δεν διαχειρίζεται σωστά τα αγαθά της ζωής τούτο έρχεται ως απόρροια της αμφισβήτησης των θεμελιωδών αρχών της πνευματικής ισορροπίας την οποία έχει απολέσει ο σύγχρονος άνθρωπος, απομακρυνθείς, όντως, από κάθε ηθική- μεταφυσική- χριστιανική και αλτρουιστική αρχή (Χαρακτηριστικά αναφέρει ο Αγ. Γρηγόριος ο Θεολόγος <<Νους αποστάς του Θεού ή κτηνώδης γίνεται ή δαιμονιώδης>>).
Έτσι, στις χαλεπές τούτες ημέρες είναι ιδιαίτερα ελπιδοφόρο το μήνυμα που διαχέεται κάθε φορά που εισβάλλει στο φώς της δημοσιότητας μια νέα έκδοση και ιδιαίτερα όταν αυτή προέρχεται από το ακριτικό μας νησί, όπου η πλειονότητα της νεολαίας ΄΄μεριμνά και τυρβάζη΄΄ περί άλλων και όπου επιφανείς – πνευματικά – συμπολίτες μας καλύπτουν, υπεραρκούντως, το κενό αυτό της απαραίτητης πνευματικής πληρότητας μέσα από, αξιόλογες συγγραφικά και καλαίσθητες βιβλιοδετικά, εκδόσεις.
Τις τελευταίες ημέρες έφθασαν στα χέρια μου από τους εκλεκτούς συγγραφείς τους δύο νέες εκδόσεις.
Πρόκειται για το βιβλίο του Καθηγητού Φιλολογίας και επιτίμου Γυμνασιάρχου κ. Γρηγόρη Δ. Σπανού υπό τον τίτλο <<Βρονταδούσικες Προσωπογραφίες>> (έκδοση του Συλλόγου Γονέων και Κηδεμόνων του Γυμνασίου Βροντάδου) και το βιβλίο του, επίσης, Καθηγητού Ιστορίας και Φιλολογίας και επιτίμου Γυμνασιάρχου κ. Χριστοφόρου Γατανά υπό τον τίτλο <<Τραγούδια από τη Χώρα, τα Καρδάμυλα, τη Βολισσό, το Πυργί και χωριά της Χίου>> (έκδοση του Δήμου Καρδαμύλων Ν. Χίου).
Ξεκινώντας από την πρώτη – υπό αναφορά – έκδοση του (270 και πλέον σελίδων) τόμου του κ. Σπανού, ο αναγνώστης του βιβλίου έχει τη δυνατότητα και την λαμπρή ευκαιρία να πληροφορηθεί ποιοι ήσαν οι νεότεροι λόγιοι Βρονταδούσοι (των τελευταίων δύο αιώνων) οι οποίοι διέπρεψαν ως άνθρωποι (οικογενειάρχες, επαγγελματίες, κλπ), κατέλιπαν δε ένα αξιόλογο πνευματικό, συγγραφικό και κοινωνικό έργο.
Ο συγγραφέας καταπιάνεται με ιδιαίτερη επιμέλεια και έντονο ζήλο με τη σκιαγράφηση και παρουσίαση της προσωπογραφίας εικοσιπέντε (25) εκλεκτών Βρονταδούσων και αφιερώνει στον καθένα ξεχωριστά μια σύντομη βιογραφία και μια εκτενή αναφορά στο έργο τους (εκδοθέν ή ανέκδοτο) παραθέτοντας – παράλληλα – μικρά ψήγματα της θεόπνευστης δουλειάς τους.
Για την ιστορία και μόνον, θεωρώ υποχρέωσή μου να σημειώσω τα ονοματεπώνυμα των πνευματόμορφων αυτών Βρονταδούσων:
1)Γιάννης Γ. Βαριαδάκης, 2) Πρωτοπρεσβύτερος π. Μάρκος Αγαπ. Βασιλάκης, 3) Νίκος Ηλ. Γεωργούλας, 4) Ιωάννης Σταμ. Γλύκας, 5) Σταμάτιος Ιωαν. Γλύκας, 6) Δαμιανός Ζαννάρας, 7) Μαρκέλλα Καρακωνσταντή – Λω, 8) Θεόδωρος Κάστανος, 9) Παπά Μάρκος Νικ. Μαμουζέλος, 10) Σταύρος Μενή (Μηνά) Μπουρλώτος, 11) Δημήτριος Κ. Σκούφαλος, 12) Αντώνιος Παντ. Στεφάνου, 13) Διονύσιος Κ. Τελλής, 14) Μάρκος Δημ. Ψώρας, 15) Νικόλαος Ιωαν. Δήμος, 16) Νίκη Διοματάρη Λάμπρου, 17) Ουράνα Στεφ. Διοματάρη, 18) Ματθαίος Μουντές, 19) Ελένη Απ. Μπαχά – Καρδαμίτση, 20) Γεώργιος Χ΄΄ Φρ. Ανδρεάδης, 21) Μάρκος Βολίκας, 22) Μιχαήλ Ν. Γλύκας, 23) Μιχάλης Ι. Καρούσος, 24) Δημήτρης Αντ. Μαγγανάς και 25) Παντελής Θ. Καρούσης.
Πρόκειται για 25 εξέχουσες μορφές του Βροντάδου που κατέκτησαν την αιωνιότητα και κληροδότησαν στις επερχόμενες γενιές τα περίφημα έργα τους, ως φάρους φωτεινούς, ανύστακτους φρουρούς και ΄΄αλέκτορες΄΄ στο λήθαργο της σύγχρονης βιωτής.
Όπως σημειώνει στο εισαγωγικό του σημείωμα ο κ. Γρ. Σπανός <<Η μελέτη αυτή αποτελεί προσωπογραφία αειμνήστων μορφών του Βροντάδου που διακρίθηκαν ως παιδαγωγοί, εκπαιδευτικοί, λογοτέχνες, λόγιοι, πολιτικοί. Λόγοι που έχουν σχέση με τη στενότητα του χρόνου συγγραφής αλλά και των οικονομικών δυνατοτήτων των χορηγών επέβαλαν τον περιορισμό των προσωπογραφιών>>. Την έκδοση ο συγγραφέας αφιερώνει στη μνήμη <<ενός θαυμάσιου ανθρώπου και στοχαστή>>, του Χριστοφόρου Ο. Σαλιάρη.
Θεωρώ πολύ σημαντικό το, επίπονο αυτό, έργο του εκπαιδευτικού κ. Γρηγόρη Σπανού το οποίο εμπλουτίζει ΄΄τα μάλα΄΄ τον κατάλογο της χιακής βιβλιογραφίας, παραδίδει δε έτοιμο-επεξεργασμένο αρχειακό υλικό στην πνευματική ομήγυρη της συμπρωτεύουσας, του Βροντάδου, ο οποίος τα τελευταία χρόνια έχει αναπτύξει τεράστια πρόοδο σε όλους τους τομείς.
Στον καλαίσθητο τόμο του, ο έτερος εκπαιδευτικός-συγγραφέας κ. Χριστ. Γατανάς, παρουσιάζει μια εξειδικευμένη, αξιοπρόσεκτη και εποικοδομητική εργασία του, αυτή της καταγραφής παραδοσιακών τραγουδιών από διάφορες περιοχές του νησιού μας.
Η έκδοση αποκτά μεγάλη ιστορική αξία ως πνευματικό έργο, λαμβάνοντας υπόψη του κάποιος ότι τα τραγούδια που εμπεριέχει έχουν εκλείψει στις μέρες μας, η δε καταγραφή (και συνάμα πνευματική κατοχύρωση) τους αποτελεί χαρακτηριστικό γνώρισμα της τοπικής λαογραφίας.
Ως έμπειρος Ιστορικός- Αρχαιολόγος, ο κ. Γατανάς, έχει καταφέρει να εμφανίσει στο φως της δημοσιότητας δεκάδες (ή καλύτερα εκατοντάδες) κείμενα της χιακής λαογραφίας, διασώζοντας και διαδίδοντάς τα με τον τρόπο αυτό, πράξη άνευ της οποίας ένα τεράστιο έργο της τοπικής ιστορίας θα είχε αφανιστεί στο διάβα του πανδαμάτορα χρόνου.
Ο κ. Γατανάς, ερμηνεύοντας και μεταφράζοντας με μεγάλη ευκρίνεια κάθε ΄΄δύσβατο΄΄ χωρίο στα κείμενα αλλά και παραθέτοντας στο τέλος του βιβλίου ειδικό λεξιλόγιο, κατορθώνει να παρουσιάσει μια, πλήρως εμπεριστατωμένη, μελέτη για τα – υπό αναφορά – τραγούδια από την πόλη, τα Καρδάμυλα, τη Βολισσό, το Πυργί και άλλα χωριά της Χίου.
Όπως σημειώνει δε ο συγγραφέας του έργου στα προλεγόμενά του <<Τα τραγούδια που γράφονται τώρα, μια μικρή προσφορά μου στον τόπο μας, μια ανάμνηση για τους μεταγενέστερους>>.
Αμφοτέρους (τον κ. Γρηγόρη Σπανό και τον κ. Χριστοφόρο Γατανά) θερμά ευχαριστώ για την επίδοση ενός αντιτύπου του νέου έργου τους, με ευγενική αφιέρωση, ευχόμενος ακάματη, πλούσια, συγγραφική συνέχεια.-
