Στον έλεγχο μηδέν, αν και με διαγωγή κοσμιοτάτη…
(ανοιχτή επιστολή προς τον Αστυνομικό Διευθυντή Χίου και κάθε αρμόδιο)
Λιμάνι Χίου, Ελλάδα, ξημερώματα 16ης Σεπτεμβρίου 2003. Οι επιβάτες αποβιβάζονται νυσταγμένοι από το πλοίο. Κάποιοι θα πάνε στο σπίτι τους. Κάποιοι άλλοι θα επισκεφθούν πρώτα τα γραφεία της Αστυνομικής Διεύθυνσης Χίου. Είναι μια τυπική διαδικασία που συμβαίνει καθημερινά. Χθες έτυχε να την παρακολουθήσω προσωπικά, από την πλευρά του… υπόπτου, την οποία και μεταφέρω.
Βγαίνω από το γκαράζ του πλοίου οδηγώντας τη μηχανή μου. Ένας άνδρας με πολιτικά με πλησιάζει και μου δείχνει -όπως όφειλε- την ταυτότητα της υπηρεσίας. Μου υποδεικνύει να τον ακολουθήσω στο τμήμα για “εξακρίβωση στοιχείων”.
Ερώτημα 1ο: Εφόσον είχα μαζί μου την αστυνομική μου ταυτότητα η οποία δεν μου ζητήθηκε, δεν θα μπορούσε να γίνει επιτόπου η εξακρίβωση των στοιχείων μου;
Οδηγούμαι στο αστυνομικό τμήμα όπου αφού δείχνω την ταυτότητα μου ελέγχονται εξονυχιστικά όλα τα προσωπικά μου είδη. Τις αποσκευές μου ψάχνει ο αστυνομικός και όχι εγώ. Ενώ ο έλεγχος είναι σε εξέλιξη μπαίνουν στο δωμάτιο άλλοι δυο αστυνομικοί με τους δικούς τους προσωπικούς “υπόπτους” που είχαν επιλέξει αντίστοιχα από τους επιβάτες του πλοίου.
Ερώτημα 2ο: Γιατί ελέγχονται τα προσωπικά μου είδη; Υπάρχουν σαφείς ενδείξεις ότι έχω διαπράξει κάτι παράνομο; Αν δεν υπάρχουν γιατί να υποστώ την εμπειρία της μεταφοράς στο αστυνομικό τμήμα και του ελέγχου των αποσκευών μου; Γιατί παρίστανται και τρίτοι στο ίδιο δωμάτιο την ώρα που ελέγχομαι;
Περνώντας με επιτυχία τη διαδικασία και επιστρέφοντας προς το σπίτι μου κάνω μια σύντομη ανασκόπηση και διαπιστώνω ότι:
– Σε περίπτωση που μετέφερα κάτι παράνομο πάνω μου ή στις αποσκευές μου και γνωρίζοντας για τη διενέργεια των συγκεκριμένων ελέγχων θα μπορούσα να το είχα κρύψει καλύτερα ώστε να μην είναι εύκολο να βρεθεί.
– Η διαδικασία του ελέγχου αποτελεί έντονη παραβίαση της ιδιωτικότητας του ατόμου, παρά το γεγονός ότι η συμπεριφορά των αστυνομικών στη συγκεκριμένη περίπτωση ήταν -σχεδόν- άψογη. Σύμφωνα με τον Νόμο 2472/1997 που διέπει την λειτουργία της Αρχής Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων (www.dpa.gr) ως “Ευαίσθητα δεδομένα”, θεωρούνται “τα δεδομένα που αφορούν τη φυλετική ή εθνική προέλευση, τα πολιτικά φρονήματα, τις θρησκευτικές ή φιλοσοφικές πεποιθήσεις, τη συμμετοχή σε ένωση, σωματείο και συνδικαλιστική οργάνωση, την υγεία, την κοινωνική πρόνοια και την ερωτική ζωή, καθώς και τα σχετικά με ποινικές διώξεις ή καταδίκες”. Αναλογιστείτε τώρα τι μπορούν να περιέχουν οι αποσκευές ενός ταξιδιώτη και κρίνετε αν παραβιάζεται η ιδιωτικότητα του.
– Τα άτομα που ελέγχονται επιλέγονται με βάση την εξωτερική τους εμφάνιση.
Ερώτημα 3ο: Ποιο είναι αυτό το χαρακτηριστικό το οποίο με καθιστά πιο ύποπτο από έναν ηλικιωμένο κύριο ή αντίστοιχα καθιστά πιο ύποπτο έναν αλλοδαπό οικονομικό μετανάστη από έναν ιερέα; Εξ’ όσων γνωρίζω, όπου εφαρμόζεται δειγματοληψία θα πρέπει να τηρούνται κάποιοι κανόνες ώστε να εξασφαλίζεται η αντιπροσωπευτικότητα του δείγματος. Σε αντίθετη περίπτωση υπάρχει σαφώς θέμα ισονομίας, αν και πολύ φοβάμαι ότι κάποιες φορές οι περισσότερο ύποπτοι ταυτίζονται με τους λιγότερο ισχυρούς. Κι αυτοί έχουν όνομα: οικονομικοί μετανάστες, στρατιώτες και φοιτητές. Εκτός βέβαια κι αν εφαρμόζεται κάποια εξελιγμένη τεχνική όπως το περιβόητο profiling του FBI, αλλά και πάλι θα ήταν πολύ ενδιαφέρον να γνωρίζαμε την επιστημονική μεθοδολογία στην οποία βασίζεται η επιλογή των “υπόπτων” καθώς επίσης και συγκεντρωτικά στατιστικά στοιχεία (επιτρέπεται η δημοσιοποίηση τους) για τα δημογραφικά χαρακτηριστικά του πληθυσμού που ελέγχθηκε τους τελευταίους μήνες.
Προφανώς κατανοώ ότι οι ενέργειες αυτές έχουν ως στόχο την προστασία της δημόσιας ασφάλειας και είμαι πρόθυμος στο βαθμό που μου αναλογεί και είμαι υποχρεωμένος να συνεργαστώ με τις αρχές γι αυτό, αλλά κ. Διευθυντά, αν ψάχνετε για ναρκωτικές ουσίες να φροντίσετε να σας χορηγηθούν εκπαιδευμένοι αστυνομικοί σκύλοι. Αν πάλι ψάχνετε για όπλα φροντίστε να προμηθευτείτε με ειδικούς ανιχνευτές. Αν δεν υπάρχουν τα κονδύλια πιέστε προκειμένου να τα εξασφαλίσετε.
Προσωπικά δεν ταλαιπωρήθηκα από τον πραγματικά σύντομο έλεγχο και θα μπορούσα να είχα ξεχάσει το θέμα με την έξοδο μου από το αστυνομικό τμήμα αλλά θεωρώ, ότι σε μια εποχή που επιχειρείται παγκόσμια ο περιορισμός των ατομικών ελευθεριών, δεν μας κολακεύουν καθόλου ως κοινωνία οι εν λόγω “προληπτικοί” έλεγχοι και καλό θα ήταν κάθε μέτρο να φιλτράρεται ξανά και ξανά ώστε να εφαρμόζεται με τον καλύτερο δυνατό τρόπο εξαντλώντας έστω τα μικρά περιθώρια που υπάρχουν. Καλές οι επιτυχίες της υπηρεσίας αλλά ας μην ξεχνάμε και την ανθρώπινη πλευρά.
Δημήτρης Καράλης
