Αρχική Απόψεις Aρθρα Ορυκτός πλούτος: Ευλογία ή κατάρα;, γράφει η Μαρία Φραγκάκη

Ορυκτός πλούτος: Ευλογία ή κατάρα;, γράφει η Μαρία Φραγκάκη

137

Η υποταγή των πόρων της γης στις ανθρώπινες προσδοκίες και το κόστος της για την ανθρωπότητα, αποτελεί σοβαρό αναπτυξιακό δίλημμα για τον ανθρώπινο πολιτισμό, ιδιαίτερα στη σημερινή εποχή, που η εντατικοποίηση της εκμετάλλευσής τους οδηγεί με όλο και μεγαλύτερη ταχύτητα σε μη αναστρέψιμες συνέπειες .

Την Πέμπτη 11-7-24 παρακολουθήσαμε την «διαβούλευση» – ανακοίνωση απόφασης θα έλεγα εγώ- για την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων του αντιμονίτη (θειούχου ορυκτού του αντιμονίου ή αλλιώς σουλφίδιο) στη βορειοδυτική Χίο.

Επειδή έχω δουλέψει στο συγκεκριμένο project την δεκαετία του ‘80 εστίασα στα εξής:
Τόσο οι εκπρόσωποι της πολιτείας και οι επιστήμονες των αρμόδιων φορέων, όσο και ο γενικός διευθυντής των Συνδέσμων Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων εστίασαν σε επιχειρήματα που αφορούσαν στο γεγονός ότι όλη η μεταλλευτική δραστηριότητα γίνεται υπόγεια και άρα δεν υπάρχει περιβαλλοντικό αποτύπωμα.

Όμως:
Σε μία τόσο κρίσιμη απόφαση για το μέλλον του νησιού και το αποτύπωμα της γενιάς μας στους μέλλοντες καιρούς, αξίζει σίγουρα περισσότερη γνώση και πληροφόρηση τόσο προς τους πολίτες, όσο και προς την τοπική διοίκηση που θα βάλει τη σφραγίδα της στο έργο.
Αυτής της σοβαρότητας οι επενδύσεις είναι αναγκαίο να ικανοποιούν μια σειρά κριτηρίων, με κυρίαρχα την προστασία του περιβάλλοντος, των φυσικών πόρων και της αειφορίας.

Κι εδώ συμφωνούν όλοι, κρατικοί λειτουργοί, πολίτες και αναγκαστικά ίσως και οι επιχειρηματίες.
Πρέπει δηλ. να αποφεύγονται εσπευσμένες, ατεκμηρίωτες, ελλιπείς προσεγγίσεις, όπως ακριβώς ήταν αυτές που ακούσαμε.
Πληθώρα πληροφοριών ελάσσονος σημασίας με αντίστοιχο έλλειμμα σε πληροφορίες μείζονος σημασίας.

Οι επιπτώσεις της εξόρυξης ελαχιστοποιήθηκαν, για να μην πω αποκρύφτηκαν, ουδείς λόγος έγινε για απόβλητα και διαχείρισή τους, που είναι το μέγιστο πρόβλημα των εξορυκτικών εργασιών που ανεβάζει το κόστος της εξόρυξης στα ύψη.
Οι επιπτώσεις αυτές είναι στις καλύτερες των περιπτώσεων μερικώς αναστρέψιμες και το μέγεθος της βλάβης γίνεται αντιληπτό μετά από κάποια χρόνια. Και δεν μιλάμε για εξόρυξη μαρμάρου ή αδρανών, μιλάμε για βαρέα μέταλλα.

Γενικά, η εξόρυξη αντιμονίου έχει συνδεθεί με την περιβαλλοντική ρύπανση ήδη από τις αρχαιότερες μεγάλης κλίμακας εκμεταλλεύσεις, όπως η Huancavelica στο Περού (Brown, 2001) .
Κατά την εξέταση των περιβαλλοντικών κινδύνων που ενυπάρχουν στην εξόρυξη αντιμονίου, το πρώτο βήμα είναι η μελέτη της μόλυνσης του εδάφους, η οποία είναι τελικά το σημείο εισαγωγής του αντιμονίου στην τροφική αλυσίδα.
Σύμφωνα με τους Wilson et al. (2010), οι συγκεντρώσεις Sb (αντιμονίου) σε μη μολυσμένα εδάφη είναι περίπου 10 mg • kg.
Είναι δυνατό, στις τοποθεσίες εξόρυξης αντιμονίου, οι συγκεντρώσεις να αυξηθούν έως και τρεις τάξεις μεγέθους, δηλαδή να φτάσουν σε αρκετές χιλιάδες mg • kg (Zeng et al., 2015).
Σε μια τέτοια περίπτωση, υπάρχουν σημαντικοί κίνδυνοι για το τοπικό οικοσύστημα (Álvarez-Ayuso et al., 2013), τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα.

Κατά την εξέταση της περιβαλλοντικής ρύπανσης από τις εξορυκτικές δραστηριότητες, είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι επιμένει για πολλές δεκαετίες μετά την παύση των εξορυκτικών δραστηριοτήτων.

Με άλλα λόγια, ακόμη και τα φυτά που αναπτύσσονται γύρω από τα ορυχεία Sb συσσωρεύουν υψηλές συγκεντρώσεις Sb, καθώς και άλλα τοξικά μέταλλα, κυρίως As (αρσενικό).
Η μετέπειτα κατανάλωσή τους από ζώα και ανθρώπους, είτε άμεσα είτε έμμεσα, συνεπάγεται δυνητικά καταστροφικές συνέπειες όσον αφορά την υγεία (Suruchi & Khanna, 2011).

Αλλά και τα απόβλητα της εξορυκτικής διαδικασίας είναι πολύ μολυσματικά. Επιβάρυνση της ατμόσφαιρας από τη σκόνη, βλάβες στα υδατικά αποθέματα υδροφορέων και στα φυσικοχημικά χαρακτηριστικά επιφανειακών υδάτων, διαρροές από χώρους απόθεσης και γραμμές μεταφοράς αποτελούν μη αναστρέψιμα αποτελέσματα.

Η διαδικασία εμπλουτισμού για παράδειγμα του μεταλλεύματος με την τεχνική της επίπλευσης εκμεταλλεύεται τη διαφορά υδροφοβίας μεταξύ του πολύτιμου ορυκτού και του μη χρήσιμου πετρώματος.
Έτσι χρησιμοποιούνται επιφανειοδραστικές ουσίες, αφριστικά, ρυθμιστές PH και αντιδραστήρια που καθιστούν το επιθυμητό ορυκτό υδρόφοβο, δημιουργώντας έναν πολφό, ο οποίος κατόπιν πηγαίνει σε λουτρό ύδατος , με ταυτόχρονη διοχέτευση αέρα για τη δημιουργία φυσαλίδων, που συγκεντρώνονται στην επιφάνεια ως αφρός που εμπεριέχει το ορυκτό.
Τα αντιδραστήρα αυτά, xanthates, όπως το ξανθικό αμυλικό ή της σειράς πετρελαίου επίπλευσης, και πολλά άλλα, ειδικά αντιδραστήρια για διαφορετικά στοιχεία, έχουν σοβαρή τοξική δράση για τους ζώντες οργανισμούς κυρίως στο νευρικό σύστημα. Το απόρριμμα της επίπλευσης οδηγείται σε πυκνωτή όπως αυτός που φαίνεται στην εικόνα και από εκεί σε φράγμα απόθεσης.
Για να μην αναφερθούμε στην πυρομεταλλουργική διεργασία σε περίπτωση ποιοτικού μεταλλεύματος (περισσότερο από 5% περιεκτικότητα σε Sb) η οποία έχει επιπτώσεις στην ατμοσφαιρική ρύπανση από την παραγωγή SO2 και υπολειμμάτων αρσενικού-αλκαλίων.
Αλλά και η υδρομεταλλουργική εκχύλιση με αλκαλικά σουλφίδια ή όξινα χλωρίδια δεν εγείρει λιγότερες ανησυχίες.
Δεν αναφέρω το ιδιαίτερο φυσικό κάλλος της περιοχής, τα ιαματικά Λουτρά, το μικρό μέγεθός της και τον βιοπορισμό του πληθυσμού της από αγροτικές και τουριστικές δραστηριότητες που θα πληγούν ανεπανόρθωτα, γιατί άλλοι συμπολίτες έχουν αναφερθεί ήδη σε αυτά τεκμηριωμένα.

Με βάση την υποτυπώδη λειτουργία των μηχανισμών ελέγχου του κράτους στην Ελλάδα, οι πολίτες της Χίου έχουν κάθε δικαίωμα να μην εμπιστεύονται τις διαβεβαιώσεις της ομάδας που τους επισκέφθηκε, σκεπτόμενοι σοβαρά την ευθύνη που βαρύνει τη στάση τους απέναντι στις επόμενες γενιές.

Όταν το κοίτασμα τελειώσει, και η επιχείρηση αποσυρθεί, θα αποκαλυφθεί η μεγάλη καταστροφή, και τότε, ακόμα και όσοι θα ωφεληθούν από αυτήν την επένδυση, θα δουν τον τόπο τους να έχει υποβαθμιστεί απόλυτα και οι ίδιοι να γίνονται πιο φτωχοί από ποτέ.

Η ιστορία μας διδάσκει ότι ο ορυκτός πλούτος έχει αποτελέσει κατάρα για τους κατοίκους πολλών περιοχών του πλανήτη, με καταστροφικές επιπτώσεις στο περιβάλλον, στην κοινωνικό – οικονομική και πολιτική σταθερότητα, αποτελώντας συχνά την αιτία για συγκρούσεις και βία.
Σε κάθε περίπτωση, αν δεν ίσχυε αυτό, η Αφρική θα έπρεπε να είναι ο παράδεισος του πλανήτη.
Ας ενημερωθεί ο κόσμος για την πιο «μη αναστρέψιμη βλάβη» που θα υποστεί η βόρεια Χίος. Ας σκεφτούμε ότι μιλάμε για νησί, για περιορισμένη γη που την περιβάλλει η θάλασσα και που η πληγή σε κάποιο σημείο της θα καθορίσει την προοπτική ολόκληρου του νησιού. Ας αναλογιστούμε λοιπόν όλοι τις ευθύνες μας, ειδικοί και μη ειδικοί και ας αποφασίσουμε για την στάση μας.

Αρθρο της Fragkaki Maria, 13/7/2024
Διαφήμιση